The Kuṭāra Mānava
Digital Critical Edition and Translation of an Old Javanese Penal Code
edited by Timothy Lubin, Arlo Griffiths & Nurmalia Habibah
Current Version: draft, 2025-02-21ZStill in progress – do not quote without permission.
List of Witnesses
- A: University Library (UB), Leiden, Lontar, Or. 2215
- Physical Description: L.Or. 2215, a Balinese palm-leaf manuscript housed in the Leiden Library, served as the primary manuscript (referred to as "I") in Jonker’s edition. According to Jonker, the manuscript lacks a title, with the only external identifier being the word "agama" inscribed on its outer surface. No additional information about its date of composition or copying is available, and the text concludes abruptly mid-sentence. The manuscript consists of 71 palm leaves, each bearing either three or four lines of text. Despite being in relatively good condition overall, it exhibits minor damage in a few areas. However, it is riddled with errors and omissions, with the quality of the handwriting noticeably deteriorating toward the end.
- B: University Library (UB), Leiden, Lontar, Or. 3904
- Physical Description: A Balinese 19th century paper manuscript. This archival note or catalog entry refers to "Bundle 53," which contains multiple texts or manuscripts grouped together. Bl. 1-54: Refers to folios (bladen) 1-54, which contain the text titled Kutaramanawa. Bl. 54-65: Refers to folios 54-65, which are labeled as containing the text titled Swaradjambu. However, this designation may require further research and verification, as the Kutaramanawa is known to conclude with a śloka from the Sārasamuccaya. This observation suggests that the delineation of texts within this bundle might not be entirely clear-cut, and there may be overlaps or textual continuations that merit closer philological examination.
- C: University Library (UB), Leiden, Lontar, Or. 3954
- Physical Description: This paper manuscript coded M.S.Or. 3954 consists of handwritten text in Balinese script, meticulously arranged in structured lines across 82 pages. The manuscript is written on aged paper, the pages exhibit minor wear especially along the edges and binding. A label on the first page indicates Bundel 103, listing the contents, which include Kuṭaramānāwa and Pāswara. The first page provides a catalog entry: Kuṭaramānāwa (noted as a "digest") spans folios 1-143, while Pāswara spans folios 144-178. The Kuṭaramānāwa section contains legal articles that are jumbled and arranged in a non-sequential order. However, we can determine the correct sequence based on the numbers added in the left margin at the beginning of each line.
- L: British Library (BL), London, , BL Add. 12277
- Physical Description: The British Museum manuscript, cataloged as No. 12277 Ad., referred to as "II" in Jonker’s edition, is written on palm leaves and, like the Leiden manuscript, lacks a title, as well as any reference to the place or date of its transcription. The text concludes abruptly in the middle of a sentence. An external inscription identifies it as Cuntara Manava Sastra, described as a paraphrase of the Institutes of Manu in the Kawi (Old Javanese) language. It includes the note: "Presented to J. Crawfurd Esq. by the Rajah of Billing, 1814.". The manuscript is entirely intact and remarkably clear in its handwriting. It bears a striking resemblance to the Leiden manuscript, with the readings of the two aligning almost perfectly.
- M: , Manchester, , Balinese 2
- X: Perpustakaan Nasional Republik Indonesia, Jakarta, Layanan Naskah Nusantara, Br 464
- Physical Description: This Kuṭāramānawa manuscript is a bound paper manuscript, exhibiting signs of age and careful preservation. The front cover features a marbled brown texture with a black spine, suggesting a modern rebinding for protection. A printed label with "Kutawamanawa" has been affixed to the cover, likely as a later addition for cataloging purposes. The original title, "Kuṭāramānawa," is handwritten on the first inner page, confirming the manuscript’s content. The manuscript is written on aged brown paper, which has darkened over time due to oxidation and exposure. The edges are slightly worn but remain intact, indicating careful handling or conservation efforts. The text is written in Balinese script, meticulously arranged in dense, continuous lines with even spacing. Western numerals appear in the top right corner, likely serving as folio or page numbers, while the page number in Balinese script is written at the top center of the page.
- EdJ: Jonker, Johan Christoph Gerhard. 1885. Een Oud-Javaansch wetboek vergeleken met Indische rechtsbronnen. Leiden: Brill. [https://archive.org/details/Kutaramanawa.pdf].
- EdH: Hoadley, Mason C. & M. B. Hooker. 1981. An Introduction to Javanese Law: A Translation of and Commentary on the Agama. Monographs of the Association for Asian Studies 37. Tucson, AZ: Published for the Association for Asian Studies by the University of Arizona Press. [https://archive.org/details/introductiontoja0000hoad].
Metadata of the Edition
- Title: The Kuṭāra Mānava. Digital Critical Edition and Translation of an Old Javanese Penal Code
- Text Identifier: DHARMA_CritEdKutaraManava
- Edited by Timothy Lubin, Arlo Griffiths & Nurmalia Habibah
- Copyright © 2019-2025 by Thimothy Lubin, Arlo Griffiths and Nurmalia Habibah.
This project has received funding from the European Research Council (ERC) under the European Union’s Horizon 2020 research and innovation programme (grant agreement no 809994).
|| avignam astu ||
No translation available yet for this part of the edition DHARMA_CritEdKutaraManava
ana pva ya maṅka vuvusna | kālanira bhaṭāra rāma | amireṅ vani saṅ Ari Brata Katatvan iṅ Praṅar n Tuna saṅ amukti || ndya ta liṅ-ira | riṅ umuṅguh den-amasti iṅ sila-krama | ambək mareddha lustana vamana | aṅgəṅ kasəmbahan niṅ saṅ Deva Pitra | amrih kanurageṅ sama tumuvuh | tan aracuk tuvuh iṅ rasa kayogan | jənək tumirutiru śruti niṅ aji śāstra gəmət | tan aṅudekən manah ḍevek tulus tan pa saksi | bvat gumisa baṅga kuhaka | tan kədva malajokən tvasta jalukən | avrabot pupujiṅ lepya kalubaniṅ lontar | sira-sira isun-isun ṅisun uga | tan maparəkaṅ rāga dveṣa kimbura | jeku kaṅ dumadya pahilanya || tan umneṅ-vulat iṅ bala amarikṣa laralapanya | jəjəpən kavruhira sənak tan enakəna | prih kalulutan uga pasevan | katapiya kamuddhan varahna krama-iya | jen purugen trapna tata-sthisi ṅulah | duga-duga prayogya riṅ ṅibani vigraha panakaryya | den-kadi amthiki tatanman sarva sari kavva vahan | aḍəmit pinet luṅgahnya lumuṅ pva ja vasananya | avah sumək sumuhun pkarmana iṅ bala | deniṅ amivdhen prayatna volatan tal ṅgalari | katkan iṅ duṣṭa durjjana maliṅ corah | nyata tan kalen kadi medan iṅ mindha | avdaneniṅ kaju madhəg | anpu mendhe inak pva ya parantun nuta vivijah | kaliṅanya tan pa iriṅ saṅ manuṅgaṅira tavihi kanasva Medhaṅ iṅ Ṅasarati | riṅ apan ta Vetara lakunya aparaṅaparuṅ | maṅka nenak andhəl-ira saṅ ta maṅku bumi | ya tanyan pamuhara vigna risira ||
ana maṅkana ya hunturən saṅ hyaṅ aji Pūrvādhigama | ajo riṅ aṅamplaganplagen | apan maha dharalita siṅgit susvare ṅakṣara | riṅ ariṅanən densriṅ siriṅen sisiṅganih ṅakveh | mavvenvyar tan kapariba voṅ kleśani śarīra ||
ana pva riṅ purvādhi liṅen | hyaṅ Yama Dipa sira upapati iṅ devata | asavaka hinantharka riṅ parīkṣa-yusa | pakantuk-ira atrapan dhahub deniṅ ḍəṇḍa | vvaṅ tan salah | kavigrah riṅ vidhi-vasatmah mānuṣa | sinurun sakiṅ Devalaya | katkeṅ Janaloka | deva tuvi kata mariṅ pati | iku kaṅ kayatna kəna ||
ana vaneh Bagavan Adhi Mandavya sira | maṅanaken Brata Mona Masa | kasper iṅ maliṅ | rinuruh deniṅ taṇḍa | katəmu maṅətətan iṅ kuṇḍa | sinikəp vaya sinaṅkala | tatapi saṅ Brahma na kavaha uga vigraha ||
hakveh paribasaniṅ tatvad tmika | makasipta vayeṅ parvvalyan yeku ṅgvan iṅ sumiriṅ tagu-tagu || riṅ amtokən pustaka tujunən verahyu | agave maṅgala rumuhun abrasiha sila-krama pajəg sahenak manah ta | sambut saṅ hyaṅ āgama yo sasalahiṅe | padaṅun turena vəkasiṅ tumuvuh saṅ Pesanya | rasa-rinasa yvah akāraṇa cəṅṅila ceceṅgiṅən | tan maṅkana kajariṅ ṅaji Sastragama na || nihan vaneh darśaniya reppeṅgubən antik | dharmaśukla aprāṇacitta tan kaparekiṅ lunda-jana || tan amigraheṅ tan papideśa | api hnəṅiṅ apideśa || ta havədi hiṅkinabitan | tan laga variṅ avədi | | tuhuhna uga sakaranane | ayo paṅliṅya den-kavruha uga ruhun | rarasiṅ priṅgatik sbaniṅ asaya hagrata | den-kadi duṅu lan iṅkara pasaren jīvalana || mapatal viriṅ siva lan palaranya | supiten sarisari apus isanurnya pinəka || riṅ avoṅ palaranya | palunen sarisari heṅguṅən ubəsəniri-sirisa || kunaṅ hiṅ karambəl | vujekən ginarəm pari-sari bəbə den atəguh rinəna || riṅ apa nera mətu haduhnya amratani havurip | siku sikvakniṅ si-patuku rasar-ira | sugyan purvanyana saṅ sipta muṅgviṅ tuntukən aviteṅ banu | yeku mana iṅ vəneh tan pahi lāvan śarīra | śrəddha-kinaśrəddhan || maṅkanaṅ śarīra | apan asəkinatik səbana ||
1
(1) || riṅ aṣṭa duṣṭa varahakəna || amateni voṅ tan padoṣa | akon amatenana voṅ tan padoṣe | aṅanini voṅ tan padoṣa | akəmbulan paṅan lāvan duṣṭa | sapaduluran saparane lāvan duṣṭa | amitra lāvan duṣṭa | aveh gənah riṅ duṣṭa | atuluṅ duṣṭa | iku aṣṭaduṣṭa arane || riṅ aṣṭaduṣṭa kaṅ tətəlu adoṣa pati | kaṅ lilima adoṣa artha katuturəna deniṅ harəp vəruha patutuṅgalane | əndi ta kaṅ adoṣa pati ? (2) riṅ voṅ amateni voṅ tan padoṣa | doṣa pati || riṅ akon amatenana voṅ tan padoṣa | doṣa pati || riṅ anatoni voṅ tan padoṣa | doṣa pati || (3) əndi ta kaṅ lilima adoṣa hartha || sapaṅan lāvan duṣṭa | samitra lāvan duṣṭa | sapaduluran saparane lāvan duṣṭa | aveh gənah riṅ duṣṭa | atuluṅ duṣṭa | iku ta kaṅ lilima paḍa adoṣa artha || nora vənaṅ doṣanana pati denira saṅ amava bhumi || amateni voṅ tan padoṣa | akon amatenana voṅ tan padoṣa | anatoni voṅ tan padoṣa || duṣṭa tətəlu iku | yan sayəkti sacihna | katəlu ḍəṇḍa pati | arane katlu duṣṭa atoh avake | yan amalaku huripən iṅ saṅ amava bhumi | katəlu ḍəṇḍanən pataṅ lakṣa vivijinən iṅ duṣṭa satuṅgalsatuṅgal kahilaṅane doṣane || (4) hana dene kaṅ sapaṅan lāvan duṣṭa | sadulur lāvan duṣṭa | amitra lāvan duṣṭa | aveh gənah riṅ duṣṭa | iku kalima paḍa ḍəṇḍanən aṅroṅ lakṣa denira saṅ amava bhumi amitra lāvan duṣṭa || atuluṅ duṣṭa || aveh gənah riṅ duṣṭa | iku kalima paḍa ḍəṇḍanən | denira saṅ amava bhumi | aṅroṅ lakṣa riṅ voṅ duṣṭa satuṅgalsatuṅgal | yen huvus enak kasāpekṣan deniṅ sākṣi kaduṣṭane ||
2
(5) manih yen hana voṅ alavas amitra lāvan duṣṭa | aṅiṅ nora vəruh yen duṣṭa | dene dohe umahe | dohe deśane | kaṅ amitra iṅ iya kaḍəṇḍaha pataṅ tali təluṅ atak denira saṅ amava bhumi | saṅkane kaḍəṇḍa dene alavas amitra tur anəṅguh tan vəruh iṅ iya yen duṣṭa || (6) yen tan alavas dene amitra | tuhutuhu tan vəruh iṅ iya | yen duṣṭa | tan kaḍəṇḍaha denira saṅ amava bhumi | apan tan alavas dene amitra | tur duruṅ vəruh yen duṣṭa | | maṅkana rasa saṅ hyaṅ āgama ||
3
(7) hana kavula vadon miṅgat sakiṅ gustine | iṅiṅgatkən deniṅ voṅ len | katəmu dene gustine | kaṅ aṅiṅgatakən kaḍəṇḍaha pataṅ lakṣa denira saṅ amava bhumi || hana dene hutaṅe voṅ vadon kaṅ iṅiṅgatakən ikā | mulihanikəl saguṅ iṅ hutaṅ mariṅ gustine voṅ vadon ikā | tur palakonana pavadalgave salavase miṅgat sakiṅ gustine | apan maliṅ aran iṅ voṅ aṅiṅgatakən kavula niṅ voṅ ||
4
(8) hana kavula niṅ voṅ den-kon ameta gave dene gustine | siṅ sagavehane iṅupahan gavene deniṅ len | naṅkən olih upahan gustine amet | vəkasan mati kavula ikā pinaten deniṅ duṣṭa | yen duruṅ aveh upahan kaṅ aṅupahupah aveha upahan iṅ kaṅ adr̥ve kavula | deniṅ patine kavulane | tan vənaṅ kaṅ aṅupahupah | yan vicaranən ||
5
(9) hana voṅ apəpəgatan alakiarabi | papat yaktiniṅ apəpəgatan | cihnane | sākṣi | aṅgəmpal pisis sadulur ujar iṅ laki | aveh bañu rahup | aveh vija bras | iku ta ləvih pinakacihna yaktiniṅ apəpəgatan | siddha atadin arane | yen nora hana yaktine papat iku | dudu tadin arane | duruṅ pəgat uga palakirabine | hana po voṅ vadon maṅkana | tan pacihna apəpəgatan | tumuli alaki riṅ len | kaṅ aṅalap | ḍəṇḍanən pataṅ lakṣa de saṅ amava bhumi ||
6
(10) hana voṅ aṅrusak titipan | yaktine | den-bhukti | den-aṅgo | den-salini rupa | tan pamit riṅ kaṅ adr̥ve titipan | ikā ta vənaṅ aranana valat | tiṅkahe paḍa kalāvan saṇḍa rinusak | saguṅ iṅ paṅrəganiṅ titipan palakunən den-mulihanikəl mariṅ kaṅ atitip | tur ḍəṇḍanən roṅ lakṣa denira saṅ amava bhumi | kaliṅaniṅ aṅrusak titipan paḍa kalāvan maliṅ ||
7
(11) hana voṅ amateni kavulaniṅ voṅ tan padoṣa vetniṅ sərəṅəne kaṅ amateni | kaṅ amateni amanahurana hutaṅe kaṅ den-pateni ikā | mulianikəl mariṅ kaṅ adr̥ve kavula | tur aveha paṅli-śava voluṅ untiṅ ika kahilaṅan iṅ doṣane amateni || (12) manih hana voṅ amateni voṅ tan padoṣa | dudu kavulaniṅ voṅ | savetniṅ sərəṅəne kaṅ amateni | yogya kaṅ amateni ḍəṇḍanən denira saṅ amava bhumi ḍəṇḍa pataṅ lakṣa | tur aveha paṅli-śava | mariṅ sanak kadaṅ varga niṅ mati | paṅli voluṅ tali ||
8
(13) hana voṅ adr̥ve titipan | yen pinet denira saṅ amava bhumi | yen co coloṅən deniṅ maliṅ | yen bahakən deniṅ voṅ | yen katunon || yen keliya riṅ bañu | yen hilaṅa katahurag deniṅ guṅ iṅ praṅ | tan vənaṅ iku palakunən deniṅ kaṅ atitip | apan kapañcasadharana arane ||
9
riṅ voṅ ahutaṅ pari | yen tan amanahuri tumuli | yen livat sakiṅ limaṅ tahun hiṅane anikəl piṅlima | iku patəhpatəhe sakiṅ āgama ||
10
hana kavula vadon | yen miṅgat sakiṅ gustine | manihana kavula lanaṅ miṅgat sakiṅ gustine atəmu paḍa kavula niṅ voṅ riṅ paṅiṅgatan | alaki-arabi paḍa miṅgat alavas hana riṅ deśa len | akeh anake hana lanaṅ hana vadon | vəkasan kaluruh dene gustine kaṅ adr̥ve kavula vadon | dene kaṅ adr̥ve kavula lanaṅ anake dumən mariṅ kaṅ adr̥ve kavula lanaṅ roṅ duman | mariṅ kaṅ adr̥ve kavula vadon saduman || yen mati kaṅ lanaṅ karuhun | kaṅ adr̥ve kavula vadon ameta pomah-omahe sasuhun | kavula vadon muliya mariṅ gustine manih || yen mati kaṅ vadon karuhun | kaṅ adr̥ve kavula lanaṅ ameta pomah-omahe sarəmbat | kavula lanaṅ muliha mariṅ gustine manih || sarəmbat sasuhun uga padumane | maṅkana ujar iṅ saṅ hyaṅ śāstre ||
11
kavula vadon malər riṅ gustine | pinalaku deniṅ kavulaniṅ voṅ | yen palakunən deniṅ voṅ tan kavulaniṅ voṅ | pinakarabine | vetniṅ harəpe riṅ kavula vadon ikā | anutakən paṅavulaneniṅ kavula vadon | sakehe anake sadr̥vene kaṅ adr̥ve kavula vadon uga visesa | vənaṅ ameta ||
12
hana voṅ lanaṅ kavulaniṅ voṅ | arabi voṅ tan pahutaṅ | yen arabiha voṅ menak | vuvus anak-anak ro | təlu | papat | lima || hanake | dr̥vene | kaṅ adr̥ve kavula lanaṅ viśeṣa | vənaṅ ameta | yen rabine voṅ menak | mon mati kavula lanaṅ ikā | kaṅ vadon menak kadumana anake satuṅgal kevala | maṅkana dharmane sakiṅ āgama ||
13
riṅ voṅ atitip dr̥ve riṅ voṅ tan panak-anak, yen atitipa dr̥ve riṅ voṅ anəluh, duruṅ den-palaku titipane ikā, kablət mati kaṅ den-titipi, nora kavaśa titipane ikā yen den-palakuha, anumpak iṅ paṅ akiṅ araniṅ dr̥ve, yen maṅkana.
14
riṅ voṅ atatavan lāvan rarā, den-siṅidakən riṅ alas, karakṣane, yen katəmu deniṅ bapaniṅ rarā, kaṅ anavanakən yogya amatenana voṅ atuvane rarā, yen katəmu karoronroron iṅ deśaha, yen iṅ rahina, nora vənaṅ patenana deniṅ voṅ-atuvaniṅ rarā ikā kaṅ anavanakən ikā, aṅiṅ dunuṅan iṅ atatavan ikā ḍəṇḍanən roṅ lakṣa denira saṅ amava bhumi.
15
yen hana rare alit, duruṅ bhiṣa anambut gave aṅherṅher iṅ voṅ, ahutaṅ paṅan, bhaktadāsa arane, yen harəp iuṅhāha sakiṅ gənahe aṅher; mahu bhiṣa anambut gave luṅha karəpe, panahurane hutaṅ paṅan, voluṅ tali, riṅ kaṅ aṅiṅoni saṅkan alit ikā; maṅkana śāsana sakiṅ śāstra.
16
yen hana voṅ añoloṅ parahuniṅ aparahu, dudu parahu nira saṅ amava bhumi, yen parabu sarupane, kala rahina dene añoloṅ, ḍəṇḍanen salakṣa denira saṅ amava bhumi, tur parahu kaṅ den-coloṅ ikā muliha anikəl samulene rəgane.
17
yen hana voṅ amalakekən rabiniṅ voṅ aṅundaṅ iṅ tuṅgale sapakaraman lāvan kadaṅ-varganiṅ lanaṅ, kadaṅ-varganiṅ vadon paḍa den-undaṅ, iku voṅ amaraṅ laraṅan arane; kaṅ amalakekən ḍəṇḍa pataṅ lakṣa dene kaṅ adr̥ve rabi aṇḍəṇḍaha, kaṅ kinareb alaki-arabi, vənaṅ patenana karo ikā dene kaṅ adr̥ve rabi mula, yen amalaku iṅurip lanaṅe vadone, paḍa kaḍəṇḍaha amataṅ lakṣa; manih undaṅ-undaṅane sakehe kaṅ vəruh yen rabiniṅ voṅ kaṅ den-varaṅ ikā, kaḍəṇḍaha roṅ lakṣa riṅ voṅ satuṅgal-satuṅgal, tan vəruh yen laraṅan kaṅ den varaṅ ikā milu kondaṅ ḍəṇḍa salakṣa riṅ voṅ satuṅgalsatuṅgal, voṅ kaṅ milu anambuṅ iṅ luṅguh, nora vəruh riṅ avadine kaḍəṇḍaba limaṅ tali riṅ voṅ satuṅgal-satuṅgal.
18
hana ta voṅ-atuvaniṅ rarā, huvus anaṅgapi tukon iṅ aṅlalamar, samāpta payu, asaṅketa patəmune avavaraṅan, jajaka ikā aṅanti sa-ujar iṅ voṅ-atuvaniṅ rarā, təka riṅ pasamaya, den-palakeken iṅ voṅ len deniṅ bapaniṅ rarā, yen maṅkanā. saguṅniṅ tukon, mulihanikəl tur voṅ-atuvaniṅ rarā, kaḍəṇḍaha pataṅ lakṣa denira saṅ amava bhumi.
19
yen hana voṅ vadon elik iṅ lakine, vetniṅ tan parəpe, tukone mulihanikəl, amadal saṅgama arane.
20
yen hana voṅ anunoni pari riṅ savah iṅ asavah saguṅ-lit iṅ pari mulihanikəl piṅlima mariṅ kaṅ adr̥ve pari, tur kaḍəṇḍaha roṅ lakṣa denira saṅ amava bhumi.
21
riṅ aṣṭacorah varahakna. lakṣaṇa amamaliṅ, akon amamaliṅa, aveh paṅan iṅ maliṅ, aveh gənah iṅ maliṅ, samitra lāvan maliṅ, atuduh saṅkaniṅ maliṅ oliha dalan, atuluṅ maliṅ, aniṅidakən maliṅ, iku aṣṭacorah arane. yogya ḍəṇḍanən denira saṅ amava bhumi, yen maṅkana; hana po bapaniṅ maliṅ, ibuniṅ maliṅ, anakiṅ maliṅ, kadaṅ iṅ maliṅ kabeh ikā, tan yogya ḍəṇḍanən denira saṅ amava bhumi yen tan milu amaliṅ; riṅ voṅ lumakṣaṇa maliṅ, akon amaliṅa, aveh paṅan iṅ maliṅ, aveh gənah iṅ maliṅ, amitra maliṅ, anuduhakən saṅkaniṅ maliṅ vəruha, atuluṅ maliṅ, aniṅidakən maliṅ kavolu iku, yogya tibānana ḍəṇḍa denira saṅ amava bhumi.
22
riṅ voṅ lakṣaṇa maliṅ lāvan akon amaliṅa, yen sacihna sayakti adoṣa pati iku karo denira saṅ amava bhumi, anak-rabiniṅ maliṅ lāvan sadr̥veniṅ maliṅ, kapañjiṅ ginənahakən riṅ pavonira saṅ amava bhumi paknana dinol, vinevehakən denira saṅ amava bhumi, kunəṅ anak-rabiniṅ akon amaliṅa kari ḍəṇḍanən salakṣa denira saṅ amava bhumi, yen paḍa akon amaliṅa lanaṅ lāvan rabine paḍa doṣanana pati denira saṅ amava bhumi.
23
riṅ voṅ aveh gənah iṅ maliṅ, kalāvan kaṅ aveh paṅan, yen sacihna sayakti, ḍəṇḍanən roṅ lakṣa denira saṅ amava bhumi, den-anuṅgal-anuṅgal, anak-rabine tan ḍəṇḍanən ika; riṅ voṅ aniṅidakən matiṅ kalāvan aṅrakṣa maliṅ, amuvus yen tan maliṅ andohakən maliṅ tur karuvan sacihna sayakti yen maliṅ ḍəṇḍanən pataṅ lakṣa denira saṅ amava bhumi; kaṅ aṅubuṅ iṅ maliṅ, vəruh yen hana matiṅ tur mənəṅ, apan alavas pamitrane maliṅ ikā, ḍəṇḍanən salakṣa denira saṅ amava bhumi, doṣane vəruh yen maliṅ tur-api tan vəruh tur pamalərana, māriya amitra maliṅ.
24
kaṅ amaliṅ yen kacaṇḍaka patine anak-rabine dr̥vene, ləmahe petən denira saṅ amava bhumi, yen hana kavulane lanaṅ vadon tan petən denira saṅ amava bhumi, luvarakəna sahutaṅe riṅ maliṅ ikā.
25
panəbusan iṅ maliṅ, yen, amalaku iṅurip, voluṅ tali riṅ voṅ satuṅgalsatuṅgal maṅkana kaluvarane, ḍəṇḍa pataṅ lakṣa mariṅ saṅ amava bhumi, paṅliśava mariṅ kaṅ minaliṅan saguṅ iṅ dr̥ve iṅalap iṅ maliṅ mulihanikəl riṅ minaliṅan; maṅkana liṅniṅ āgama.
26
yen hana deśa hana kampihan, olih maliṅ təṇḍas iṅ maliṅ, lāvan pomah-omahe, anak-rabine aturakəna riṅ saṅ amava bhumi, maṅkana yuktiniṅ laku; kunəṅ kadaṅ-varganiṅ maliṅ yen tan milu amamaliṅ, tan yukti ikā ḍəṇḍanən.
27
voṅ aveh upakāra riṅ maliṅ, aveh mantraniṅ amaliṅ, ya guruniṅ maliṅ, vulaṅun araniṅ voṅ maṅkana ḍəṇḍanən nəm lakṣa de saṅ amava bhumi.
28
riṅ maliṅ, yen sacihna sayakti yen malayu, ruruhən patenana deniṅ voṅ rāmadeśa, yen rahinaha i patenana uga, hana po mulat mənəṅ ikaṅ rāmadeśa tan harəp amatenana maliṅ, ḍəṇḍanən ikaṅ mulat mənəṅ pataṅ lakṣa denira saṅ amava bhumi.
29
riṅ voṅ amet upahan amateni voṅ tan padoṣa mati kaṅ iṅupahakən deniṅ aṅalap upah, amalaku upahan, nora vinehan deniṅ aṅupahakən; dadi patukare aucapan, paḍa kasərəṅən kaṅ iṅupah lāvan aṅupah, tan hana maṅga salah saviji mənəṅa, aṅaṅgas tan vinehan ati arane, liṅ iṅ saṅ hyaṅ āgama, vəkasan kasapekṣan dene aṅalap upah dene aṅupahakən, apan aucapan baribin karuhun yen amateni voṅ tan padoṣa iku paḍa corah arane, yen voṅ maṅkana karo adoṣa pati denira saṅ amava bhumi.
30
riṅ voṅ ambək duṣṭa siṅ sa-ulahe hala, sagavene agave pāpa-pātakane avake makādi maliṅ luṅha sakiṅ gənahe, malayu saparane, rurohən denira saṅ amava bhumi, katəmu po ikaṅ voṅ maṅkana, patenana kayogyane denira saṅ amava bhomi sakehe kaṅ milu riṅ iya.
31
riṅ voṅ ginənahan deniṅ duṣṭa, ḍahat arusuh makādi maliṅ kayogyane patenana rumuhun kaṅ duṣṭa ḍahat arusuh ikā, makādi maliṅ, kayogyaniṅ laku kaṅ gənahiṅ arusuh ikā sahanane dr̥vene rampasən ikā denira saṅ harəp iṅ kr̥tta aṅrakṣa bhumi.
32
yen hana voṅ adoṣa riṅ sira saṅ amava bhumi, hana ta voṅ tan paveh patihane kaṅ adoṣa riṅ sira ikā, vet iṅ sihe riṅ iya, yen aguṅ pavehe sukha riṅ voṅ kaṅ adoṣa riṅ saṅ amava bhumi ikā, mundur saṅ rumakṣa amet rahayuhaniṅ bhuminira den-avara, saṅkane vuruṅa mati voṅ kaṅ arusuh ikā, yen hana voṅ maṅkana, yogya ilokna kapatihaniṅ arusuh, duṣṭa makādi maliṅ, ambahak, ambaranaṅ, amlagandaṅ aṅalap laraṅan, amateni voṅ tan padoṣa, aṅupasi, anəluh ya iku sarvarusuh arane, yen sacihna sayakti, maṅkana liṅira saṅ paṇḍita saṅ pgat iṅ aji kuṭara mānava, saṅ vəruh riṅ hala-hayu, saṅ vəruh riṅ marganiṅ pāpa lāvan marganiṅ anəmu svarga. yen hana voṅ aṅiloni arusuh, apihalaṅ aṅavara riṅ śabda kevala ḍəṇḍanikā roṅ lakṣa denira saṅ amava bhumi, kaṅ apihalaṅ śabda iku voṅ amaṅikətakən sukhaniṅ vaṅke arane.
33
riṅ voṅ aulah sāhasa ucapən maṅke. hana voṅ sāhasa, aklar dene kavānine, aṅadekən akeh vargane, aṅadekən dene sugih, saṅkane tan hana den-keriṅi, avuru dene kinavden iṅ sama-samane, aməraṅ pagər iṅ apagər, nora den-pet olihe aməraṅ pagər ikā; yen maṅkana ḍəṇḍa limaṅ tali; den-pet pagər ikā ḍəṇḍa salakṣa, bhaṅga tur anaṅtaṅ ḍəṇḍa roṅ lakṣa ḍəṇḍane katur iṅ saṅ amava bhumi.
34
voṅ anutuh iṅ kayu siluṅ-luṅ sakiṅ tan vəruhe, nora den-pet ḍəṇḍa roṅ tali, yenora vəruh tur den-alap olihe anutuh ḍəṇḍa pataṅ tali; yen hana voṅ amaduṅ kayu siluṅ-luṅ akāraṇa sakiṅ valat, aamulene regane kayu siluṅ-luṅ den-ulihakəna anikəl piṅro, tur kaḍəṇḍaha roṅ lakṣa denira saṅ amava bhumi; yen hana voṅ amaduṅ kayu-kayuniṅ len, akāraṇa sāhasa ḍəṇḍa pataṅ tali.
35
yen sāhasa amalat kbo-sapiniṅ len, ḍəṇḍa roṅ lakṣa, sāhasa amalat voṅ iṅ len, ḍəṇḍa roṅ lakṣa, ḍəṇḍa kahatur iṅ saṅ amava bhumi, ulih-ulihan iṅ kbo-sapi, salvire kaṅ den-valat, makādi yen voṅ, mulihanikəl piṅro mariṅ kaṅ adr̥ve.
36
yen hana voṅ sāhasa riṅ dr̥veniṅ voṅ, tur kāraṇa kasr̥ṅən dene amalat, dr̥ve kaṅ den-sāhasa mulihanikəl piṅro, samuleniṅ vinalat mariṅ kaṅ adr̥ve, kaṅ amalat ḍəṇḍa roṅ lakṣa katur iṅ saṅ amava bhumi, doṣane kaṅ amalat lobha.
37
voṅ amalat dr̥veniṅ len sakalviraniṅ dr̥ve den-valatkarahiṅ voṅ, akārana ambək tan sareh, pinəṅiṅ laṅgana, akas tan ahiḍəp ujar iṅ apamalər, yen hana voṅ maṅkana yogya patenana denira saṅ amava bhumi, yen vəṅi kālane amet yen harəp ahuripa dəṇḍa pataṅ lakṣa, kahatur iṅ saṅ amava bhumi, deniṅ dr̥ve kaṅ den-valat mulihanikəl piṅro mariṅ kaṅ adr̥ve kaṅ den-sāhasa.
38
yen hanā voṅ sāhasa aṅrusak āvaraṇa, babatan iṅ umah iṅ voṅ len ḍəṇḍa limaṅ tali denira saṅ amava bhumi, tur kaṅ den-rusak, muliha sampurṇa den-kaya duk iṅ kuna.
39
voṅ amraṅ āvaraṇa sakiṅ sr̥ṅəne, tur anaṅtaṅ, yen rahina kāla, ḍəṇḍa pataṅ lakṣa, yen vəṅi kālane, doṣapati denira saṅ amava bhumi paḍakəna lāvan maliṅ ikā; maṅkana riṅ amraṅ lavaṅ iṅ len sakiṅ sr̥ṅəne, tur anaṅtaṅ, yen rahina ḍəṇḍa pataṅ lakṣa, yen vəṅi kāla patenana denira saṅ amava bhumi maliṅ ikā; liṅniṅ āgama.
40
hana ta voṅ amraṅ kayu-kayuniṅ len nora amit iṅ kaṅ adr̥ve kayu, daṇḍa pataṅ tali denira saṅ amava bhumi; yen vəṅi kāla, pati doṣane denira saṅ amava bhumi; kayu kaṅ den-praṅ mulihanikəl samūlene.
41
riṅ ḍəṇḍaniṅ voṅ anāhasa-valat iṅ dr̥veniṅ adr̥ve ikā gavenira saṅ amava bhumi, sasḍəṅ iṅ ḍəṇḍa anuta guṅ-lit iṅ doṣa, aguṅ doṣa aguṅ ḍəṇḍa; alit doṣa alit ḍəṇḍa; donira saṅ amava bhumi aṅənakən ḍəṇḍa patəhaniṅ buddhiniṅ voṅ, hayo hana analasar iṅ ambək, hayo lumaku amuraṅ-muraṅ dalan; anuta sapatəh-patəh saṅ prabhu riṅ kr̥tta-rahayuhaniṅ bhumi, apan iṅ ambək rahayu atmahan rahayu, amava mariṅ svarga phalane; maṅkana riṅ ulah hala atmah hala amava mariṅ pātaka pinakaphalane.
42
voṅ tan padoṣa, hayo aṅənəṅakən iṅ patuṅgal-tuṅgalan iṅ ḍəṇḍa aguṅ alit iki, kaṅ sakiṅ āgama viniji-viji: samas, ḍomas, roṅ tali, pataṅ tali, salakṣa, roṅ lakṣa, pataṅ lakṣa, saketi nəm lakṣa; den-prayatna ta denira saṅ amava bhumi amaruṅgoken ḍəṇḍa guṅ lit iṅ ḍəṇḍa, hayo salah-paruṅgu, hayo andoñjani voṅ aulah-salah, maṅkana dharmanira saṅ amava bhumi, yan harəp rahayuhaniṅ bhuminira.
43
yen hana voṅ pakṣa ambəciki pomahan, kubon, taman, kakalen, savah, talāga, bəbəṅan, sivakan, sakalvir iṅ kaṅ den-bəciki tur dudu dr̥vene, dudu pakone kaṅ adr̥ve, yen hana voṅ maṅkana, tan vehana lābha kaṅ ambəciki ikā dene kaṅ adr̥ve; den-bhukti po olihe ambəciki ikā, palakunen ikā dene kaṅ adr̥ve hayo kaparihneṅ, tur kaḍəṇḍaha roṅ lakṣa denira saṅ amava bhumi.
44
voṅ amit aulah savah, vəkasan tan iṅulah hnəṅ ikaṅ savah, tagihən bhukti, amumuluhi adəg iṅ bhukti pari saguṅ iṅ olih iṅ savuh; ḍəṇḍa paḍa lāvan loṅloṅ iṅ bhukti denira saṅ amava bhumi.
45
riṅ voṅ añoloṅ sarvavija bubuṅkilan, sarvaphala, yen vəṅi kālane, doṣa pati de saṅ prabhu; yen rahina kālane, tikəlakəna piṅtlu.
46
riṅ voṅ aṇḍampul rahina, ḍəṇḍa tikəlakəna piṅtlu saolihe aṇḍampul.
47
riṅ añoloṅ sajəṅ riṅ tuyuhan, riṅ kumbha, siṅ savaḍahane, ḍəṇḍa pataṅ tali, tur ikaṅ sajəṅ mulihanikəl piṅro.
48
riṅ voṅ anavu sivakan riṅ vəṅi doṣa pati de saṅ amava bhumi, hayo hinurip.
49
voṅ añoloṅ ayam, sr̥gala, celeṅ, yen rahina, ḍəṇḍa pataṅ tali, kaṅ den-coloṅ mulihanikəl piṅro; yen vəṅi kālane añoloṅ, doṣa pati de saṅ prabhu.
50
riṅ voṅ añoloṅ ayam iṅ kuruṅan, riṅ caṅcaṅan, ḍəṇḍa roṅ lakṣa denira saṅ amava bhumi.
51
yen hana voṅ añoloṅ mahāpaśu arane kbo sapi; ḍəṇḍa roṅ lakṣa de saṅ amava bhumi, yen añoloṅ madhyapaśu arane vḍus, bañak, bebek, ḍəṇḍa salakṣa, yen kṣudrapaśu arane celeṅ, camra, ayam sa-iṅon-iṅonaniṅ voṅ tani, ḍəṇḍaniṅ añoloṅ limaṅ tali, ḍəṇḍa kahatur iṅ saṅ amava bhumi, ulih-ulihane kaṅ den-coloṅ mulihanikəl piṅro; yen den-coloṅ vəṅi doṣa pati de saṅ amava bhumi.
52
voṅ añoloṅ dr̥ve tan katon dene ambhukti, təgəse aṅləpit savah, sakalviraniṅ bhukti, den-ləpit, aṅlali-lali gagaḍuhan, salvir iṅ gagaḍuhan, vəkasan karuruh kasapekṣan deniṅ voṅ akeh, maliṅ riṅ voṅ moṅkono arane patenana denira saṅ amava bhumi; maṅkana liṅniṅ śāstra.
53
hana dr̥veniṅ voṅ cinoloṅ deniṅ maliṅ, deniṅ cidraniṅ maliṅ, den-gənahakən iṅ umah iṅ voṅ len deniṅ maliṅ kālaniṅ vəṅi, nora vəruh kaṅ adr̥ve umah, yen tinibān-tibān, yen tan pavaraha riṅ rāmadeśa, riṅ tataṅga; tan pasaduva, tan apivəruha riṅ voṅ akeh sarūpa-varṇane kaṅ cinoloṅ iṅ maliṅ ikā, doṣa sadoṣaniṅ katibān vulu-vulu, kaṅ tinibān-tibān kabəcikane aprasaduva, aveha pivruh iṅ akeh, yen tan aveh pivruh ḍəṇḍa roṅ lakṣa kahatur iṅ saṅ amava bhumi, tan vənaṅ yen patenana, pan tan maliṅ arane.
54
hana voṅ atitip, yen asasaṇḍaha kunəṅ, paḍa ta rupane titipan ikā, tuṅgal varṇane, korup iṅ pasaṇḍan, riṅ patitipan, tan ḍəṇḍanən ikā de saṅ amava bhumi, yen tan amakṣakən aṅalap tur muliha dr̥vene mula ika kaṅ korup.
55
voṅ aṅalap dr̥ve tuṅgal sagənah lāvan dr̥veniṅ voṅ len, tan abənər dene aṅulihakən kaṅ gənahe ikā, huvus vəruh, yen dudu dr̥vene, den-taṅgapi uga, apan ləvih rupa ləvih varṇa dr̥veniṅ len ikā, dene karəpe tumon iṅ bəcik təka den-alap, riṅ voṅ maṅkana ḍəṇḍanən roṅ lakṣa de saṅ amava bhumi, tur ikaṅ dr̥ve mulihanikəl piṅro.
56
kavulanira saṅ ratu, mantriya, yen ulahniṅ duṣṭa. den-lakokən makādi ulahe ātatāyi muvah aṅulahakən corah, aṅiloni maliṅ gavene, yen hana kavulaniṅ ratu maṅkana, yen hana kavulaniṅ mantri maṅkana, yen pinaten deniṅ voṅ, tan vənaṅ yen vicaranən kapatine, apan doṣaniṅ duṣṭa, doṣaniṅ ātatāyi, doṣaniṅ maliṅ, katlu iku, doṣa pati, āgamane denira saṅ amava bhumi.
57
yen hana voṅ apasilih sañjata riṅ voṅ duṣṭa siṅ amateni voṅ olihe, savarṇaniṅ lalaṇḍəp tumuli gənahe amateni voṅ, mati kaṅ den-pateni ikā, yen atatuva kasakitan deniṅ duṣṭa, kaṅ apasəlaṅ sañjata riṅ duṣṭa ikā ḍəṇḍanən roṅ lakṣa denira saṅ amava bhumi.
58
riṅ voṅ arorovaṅ duṣṭa, vəruh yen duṣṭa tur den-voṅi, kavr̥tta riṅ deśa paradeśa, kaṅ arorovaṅ duṣṭa, ḍəṇḍa pataṅ lakṣa denira saṅ amava bhumi; yen tan vəruh yen duṣṭa, tan ḍəṇḍanən ikā de saṅ prabhu.
59
riṅ voṅ anuduk, anumbak, anulup, sakalviriṅ sañjata, aṅənani avak iṅ para, yen iṅ gigira taṅan, suku ḍəṇḍa salakṣa, yen madhya tatune yen anuduk gulu śirah ḍəṇḍa roṅ lakṣa yen uttama tatune, iku ḍəṇḍa mariṅ saṅ amava bhumi.
60
riṅ voṅ anuduk amukul iṅ kayu, aṅgitik iṅ vatu, ḍəṇḍa limaṅ tali denira saṅ amava bhumi iku yen tan patiha, lara-tatune, yen amrəp, aṅgocoh riṅ taṅan, ḍəṇḍa satak, yen paḍa rorovaṅe sabran dina aməṅ-aməṅ.
61
riṅ voṅ vadon amukul anuduk iṅ kayu riṅ marune aṅgitik iṅ vatu, ambaṇḍəm, tan pakārana yen kaṅ deṅitik den-baṇḍəm uttama tatune tikəl muñcar, kaṅ aṅgitik, yen ambaṇḍəma, ḍəṇḍa roṅ lakṣa denira saṅ amava bhumi; yen mati kaṅ den-gitik, patenana kaṅ aṅgitik denira saṅ amava bhumi. voṅ vadon anuduk iṅ marune riṅ kris, pḍaṅ, tumbak, salviraniṅ lalaṇḍəp den-sudukakən, uttama tatune kaṅ den-suduk, doṣa pati kaṅ anuduk denira saṅ amava bhumi; maṅkana ujar iṅ śāsana bhagavān bhr̥gu.
62
riṅ voṅ sāhasa amraṅ anuduk, yen kataton kaṅ den-suduk den-praṅ, aveha patiba-jampi, riṅ kaṅ sinuduk ikā sasḍəṅe pavehe ahiṅana savarase tatune, tur kaḍəṇḍaha roṅ lakṣa denira saṅ amava bhumi, kabeh sahanane, kaṅ aṅrovaṅ iṅ aṅadoken iṅ anuduk, ḍəṇḍa kahatur iṅ saṅ amava bhumi.
63
rare duruṅ vəruh riṅ halahayu, yen kuraṅ śakiṅ sapuluh tahun vayahe, yen hana ulahe dudu, tan yogya ḍəṇḍanən denira saṅ amava deśabhumi.
64
voṅ kapraṅ, tan minaha dene pinraṅ, sakiṅ tan vəruhe kaṅ aməraṅ halahipene kaṅ kapəraṅ, yen ora atatu, yen ora alara, tan kaḍəṇḍaha kaṅ aməraṅ, atatu po kaṅ kapəraṅ, kaṅ aməraṅ aveha patuku tamba saukure varasiṅ tatu, tur kaṅ aməraṅ kaḍəṇḍaha limaṅ atus denira saṅ amava bhumi.
65
riṅ voṅ abuburu riṅ laraṅan, yen olih, ḍəṇḍa voluṅ tali riṅ voṅ satuṅgal-satuṅgal vivijinən denira saṅ amava bhumi, tur ikaṅ huron tikəlakəna mulih roro riṅ satuṅgal-satuṅgal; yen tan polih ḍəṇḍa pataṅ tali riṅ voṅ satuṅgal-satuṅgal; maṅkana śāsananiṅ abuburu riṅ laraṅan, ujar bhagavān bhr̥gu.
66
vaṅke ginənah deniṅ duṣṭa amateni voṅ riṅ deśaniṅ adeśa kālaniṅ vəṅi, nora vəruh kaṅ adr̥ve ləmah ḍəṇḍanikaṅ adr̥ve ləmah, yen mulat mənəṅ dene kasalahan vaṅke yen kavəṅen ikaṅ vaṅke ḍəṇḍane roṅ lakṣa denira saṅ amava bhumi, sapakaramane milu kaḍəṇḍa, arane katəmu vaṅke kabunan; kunəṅ yen tuhu tan vəruh riṅ kaṅ amateni tur asadu riṅ deśa pakaraman, riṅ tataṅga deśa tpi siriṅ, makādi asadu riṅ pamañcan, tan ahlət vəṅi, tan doṣanana denira saṅ amava bhumi; yen ahləta vəṅi pasadune, doṣa, maṅkana dharma; yadyastun aprasaduva, yen hana vruh jəjəpe, yen paṅavak deśa amateni voṅ mati ikā, doṣa ikaṅ deśa denira saṅ amava bhumi.
67
riṅ śava yen kanin deniṅ sañjata tampake, haneṅ alas, riṅ savah, riṅ kubon, riṅ tgal, riṅ margga snət, riṅ margaguṅ, riṅ bəbəṅan, riṅ piṅgir iṅ loh, makādi riṅ bañjar, yen kasapekṣana kaṅ amateni, yen tan kasapeksana, haṅiṅ aprasaduva uga voṅ deśa; vruh riṅ kaṅ amateni, nora aṅarani akārana aṅubuṅi duṣṭa ḍəṇḍa pataṅ lakṣa; mulat mənəṅ, tumon iṅ vaṅke tan aprasaduva riṅ kaṅ yogya sadonana, ḍəṇḍa roṅ lakṣa, doṣaniṅ mulat mənəṅ trapakəna denira saṅ amava bhumi.
68
riṅ voṅ paḍa səṅite, paḍa galake, paḍa vānine, paḍa laṇḍəpe krise tumbake, atukaran, paḍa panuduke yen matiya salahtuṅgal, kaṅ kari ahurip tan ḍəṇḍanən ikaṅ kari denira saṅ amava bhumi, krodhavirodha arane, liṅniṅ āgama; yen hana voṅ anapih voṅ atukar paḍa vānine kasuduk deniṅ kris iṅ atukar, yen katumbaka, siṅ sañjata oliha riṅ ananapih tan ucapən ikā denira saṅ amava bhumi, apan amukti duhkaniṅ ananapih arane.
69
riṅ voṅ atukar tan aṅavaśakən patukare, kasoran dene lāvane riṅ vəkasan, malayu aṅuṅsi umah, den tut dene lāvane atukar, mati kaṅ malayu ikā, yen kaṅ anut amburu matiha, salahtuṅgala mati tan vicaranən kaṅ amateni.
70
riṅ voṅ atukar arukət, paḍa vānine, malayu salah tuṅgal anut təka riṅ umahe mati salahtuṅgal, tan səṅgunən aṅamuk ikaṅ amateni, atukar uga arane.
71
riṅ atukar kalaniṅ vəṅi, amateni pinaten sḍəṅe atukar iṅ vəṅi ikā, amateni śatru arane, kaliṅaniṅ atukar vəṅi, yen huvusapih, tan yogya amalenana patukare manih təka riṅ rahina, apan yen ambakalana atukar manih rahina tan pakāraṇa manih, tur amateni, paḍakəna ian aṅamuk, yogya patihane kaṅ anutugakən tukar ikā denira saṅ amava bhumi, kaliṅane riṅ atukar yen huvusapih, kambəṅan deniṅ rahina, kambəṅan deniṅ vəṅi, tan kavaśa yen ambakalana patukare manih; maṅkana śabdaniṅ āgama.
72
tiṅkahe apihutaṅ ucapən iṅsun maṅke śāsaṇane: hayo təka apihutaṅ, adusakaramasa rumuhun, ararahupa, aradina śarira riṅ reh iṅ apihutaṅ, vus iṅ abəbərəsih amətonana riṅ amalaku ahutaṅa, paṅgavakəna mas, pisis salaka, sakarəpe kaṅ ahutaṅ vehakna; kālaniṅ apihutaṅ hayo salah dina riṅ soma, riṅ vr̥haspati, tur den prayatna deniṅ apihutaṅ tulisakəna aran iṅ ahutaṅ tkaniṅ deśane bañjare, tulisən riṅ harəp iṅ ahutaṅ , tulisakəna tahune māsatithine taṅgal paṅloṅe, saptavārane, pañcavārane, ṣaḍvārane, lāvan vukune, makādi guṅe hutaṅe, tkaniṅ putrane den saha sākṣi, pinakādi cirine kaṅ ahutaṅ, lekhya arane riṅ ciri; iku surat pavitan arane.
73
riṅ ahutaṅ aveh putra kalāntara naṅkən tahun riṅ apihutaṅ, vəkasanora aveh kalāntara putra, kaṅ ahutaṅ ikā tagihən anikəl piṅro uga panahurane.
74
riṅ apihutaṅ norana surat pihutaṅ, tan hana sākṣi, tan hana bhukti kalāntara sabran vulan, sabran tahun, hilaṅ ikaṅ pihutaṅ, yen maṅkana. riṅ apihutaṅ aṅgəgəmana yaktiniṅ apihutaṅ tətəlu. paran ta yaktine? sakiṅ sākṣi yaktiniṅ apihutaṅ, sakiṅ tulis yaktiniṅ apihutaṅ, sakiṅ bhukti putra kalāntara yaktiniṅ apihutaṅ; sākṣi alah deniṅ pasusuratan, pasusuratan alah deniṅ bhukti, patṅərane yen ahutaṅ, yakti tətəlu iku uga gəgəmana deniṅ apihutaṅ, yen tan hana yakti tətəlu iku, liñok aran iṅ apihutaṅ maṅkana, apan yakti tətəlu iku vənaṅ panagihakəna deniṅ apihutaṅ tumus iṅ anak putu, pihutaṅ tuhu yen hana pramāṇa traya ararne iku.
75
riṅ voṅ apihutaṅ aṅləvihi panagihe putra paṅalāntara, kaduk pamete putra, duruṅ tkaniṅ pasaṅketa tumuli anagih, lobha araniṅ apihutaṅ maṅkan. riṅ voṅ apihutaṅ tan panut saujar iṅ āgama, tan sareh panagihe, tan sareh dene amumutrakən, atmahan kavlas-asih, yen tan panut dharmaniṅ apihutaṅ tan vuruṅ anəmu upadravaniṅ hyaṅ kaliṅane sagavehane den-anut dalan guṅ aguṅ.
76
tiṅkahiṅ voṅ aṅalap dr̥veniṅ voṅ, sakiṅ tan yukti pamete, iṅətakəna ri sajəroniṅ nəm vulan hilaṅ ikaṅ dr̥ve pinetiṅ tan yukti, manih yen tan hilaṅ iṅ nəm vulan, iṅətakəna vkase riṅ nəm tahun, hilaṅ tkaniṅ pavitane kaṅ aṅalap iṅ tan yukti, kaliṅane haja amet pisis akārṇa sakiṅ tan yukti, ila-ila tmən sakiṅ ujar iṅ śāstra.
77
yen hana voṅ apəpəgatan alaki arabi, yen salah-tuṅgal mati kaṅ apəpəgatan ikā, anake amanahurana hutaṅe kaṅ apəpəgatan ikā; kaṅ apihutaṅ haja mənəṅ pgatane hutaṅe kaṅ mati ikā, iku dharmane.
78
yen hana voṅ pgat anak-anak, vet iṅ bapa-ibune tan parep anak-anak iṅ iya, tan panut iṅ ambək ahayu anake ikā, aveha yakti riṅ rāma-deśa, riṅ bañjara, aveha vijā manih aveha bañu dus lāvan isuh-isuh, tpuṅ tavar, saha sākṣi, den sacihna sayakti pgat mariṅ anak-anak iṅ iya, ikaṅ anak ikā, yan huvus maṅkana, tan paṅalap dr̥veniṅ bapa-ibu, tan tagihen hutaṅe bapa-ibu deniṅ apihutaṅ.
79
riṅ hutaṅ tan tumus təka riṅ anak: hutaṅ totovan, hutaṅ iṅ anavuṅ, hutaṅ sajəṅ, hutaṅ paṅan riṅ paṅululuṅan, hutaṅ ḍəṇḍa, hutaṅ śeṣaniṅ tukon, mati kaṅ ahutaṅ, tan yogya katagih anake deniṅ apihutaṅ, duk hana kaṅ ahutaṅ uga palakunən den-pgat.
80
riṅ hutaṅ tumus mariṅ anak: hutaṅ puputran, hutaṅ seseban, hutaṅ mañjiṅ anuṅgu, hutaṅ gənah iṅ aṅəntasakən voṅ atuva, hutaṅ deniṅ andharma voṅ atuva, kabeh ikā kapanahurana deniṅ anak, tan kavaśa yen tan sahurən iṅ anak-putu, kramane.
81
riṅ voṅ huvus amanahuri hutaṅ, səbitən ikaṅ pasusuratan riṅ harəp iṅ ahutaṅ, dene kaṅ apihutaṅ, makādi yen hana sākṣi, kahuvusan iṅ hutaṅ phalane.
82
riṅ voṅ apihutaṅ, yen atəguh sareh iṅ dharmaniṅ apihutaṅ, agave vr̥ddhiniṅ mas, pirak, ujariṅ aji, iku lābhane.
83
riṅ anahur hutaṅ dene kaṅ apihutaṅ nora den-səbit pasusuratane riṅ harəpiṅ ahutaṅ dene kaṅ apihutaṅ, sahuvuse anavur, yen hana maṅkana, saguṅe panahure kaṅ ahutaṅ ikā, saṅ viśeṣa riṅ bhumi, vənaṅ ameta pihutaṅe voṅ ikā, tur ḍahutən pasusuratan riṅ kaṅ apihutaṅ, vehakəna riṅ kaṅ ahutaṅ de saṅ amava bhumi, doṣane tan ahiḍəp iṅ dharmaśāsananiṅ apihutaṅ.
84
riṅ voṅ apihutaṅ aṅalap iṅ dr̥veniṅ ahutaṅ, yen paḍa guṅ iṅ pihutaṅ lāvan guṅe kaṅ den-alap, huvus pgat iṅ hutaṅ, yen maṅkana, pasusuratane ulihakəna mariṅ kaṅ ahutaṅ, maṅkana lakṣananiṅ apihutaṅ; yen aguṅ dr̥veniṅ ahutaṅ den-alap deniṅ apihutaṅ, amalekna saləvihe sakiṅ pihutaṅe ika; yen kaṅ ahutaṅ amalakuha sapaṅaləvihe hutaṅe ikā riṅ apihutaṅ, tan paveh po sapaṅləvih iṅ hutaṅ kaṅ apihutaṅ ḍəṇḍanən roṅ lakṣa denira saṅ viśeṣa riṅ bhumi, tur ḍahutən saguṅ iṅ dr̥ve kaṅ den-alap ikā, ulihakəna riṅ kaṅ ahutaṅ sapaṅləvih iṅ dr̥ve, sabner iṅ hutaṅe alapən denira saṅ adr̥ve bhumi, lāvan pasusuratane ulihakəna mariṅ kaṅ ahutaṅ, pgat tan pahutaṅ arane ikā, apan huvus iṅalap denira saṅ amava bhumi.
85
riṅ anak-rabiniṅ ahutaṅ, yen rovaṅe lanaṅ, vadon, salah-tuṅgal kahaṇḍəga deniṅ apihutaṅ, yendudu trape paṅaṇḍəge, akāraṇa valat, riṅ hutaṅ maṅkana pgat, tan panahurana deniṅ ahutaṅ; tur kaṅ iṅaṇḍəg muliha, tan aveha panahur hutaṅ.
86
riṅ voṅ aṅaṅasi hutaṅ, tagihən anikəl piṅro, hana manih kaṅ sakiṅ āgama vaneh, yen satus vit dadi pataṅ atus, yen sevu vit, dadi pataṅ evu, sakehane maṅkana uga, kaliṅane saṅkane tinagih anikəl piṅpat, pinakaḍəṇḍane duk tinikəlakən piṅpat iku; hana manih voṅ anagih tan papihutaṅ, tikəlakəna piṅro sapanagihe, sahuvuse kalah aucapan, tur ḍəṇḍanən den kaya kaṅ aṅaṅasi hutaṅ ikā, yen satus panagihe, dadi pataṅ atus, yen sevu panagihe, dadi pataṅ tali, saguṅe panagihe valikakəna piṅpat denira saṅ amava bhumi, ḍəṇḍaniṅ anagih tan papihutaṅ maṅkana.
87
riṅ voṅ ahutaṅ kbo sapi, vəvənaṅ, anahura anikəl piṅro kaṅ ahutaṅ, yen təluṅ taboo lavase, yen ahutaṅ kbo sapi huvus iṅajen samulene, hananiṅ pasusuratan paṅrəgane patik-vənaṅ iṅutaṅ ikā, paḍa kalāvan ahutaṅ pisis, manahurana anikəl piṅro saguṅiṅ paṅrəgane, yen tkaniṅ pataṅ tahun.
88
voṅ aṅandəlakən tan palayuhaniṅ ahutaṅ, tur malayu kaṅ ahutaṅ, yen matiya kunəṅ, amanahurana sakavit kaṅ aṅandəlakən, tan katagiha anikəl deniṅ apihutaṅ, yen mati kaṅ aṅandəlakən tan tumusa mariṅ anak-putuniṅ aṅandəlakən, yen aṅandəlakən katəmuhaniṅ pisis, mati kaṅ ahutaṅ, yen malayuha, kaṅ aṅandəlakən anahura saguṅiṅ hutaṅ, tkaniṅ putra paṅalāntara, yen lavas tan panavur, tikəlakəna piṅro saguṅiṅ hutaṅ, tur tumusa riṅ anakiṅ aṅandəlakən ikaṅ hutaṅ.
89
riṅ kavulaniṅ voṅ yen lanaṅ, yen vadona, kinon anarimaha pisis, olihiṅ ahutaṅ, deniṅ gustine, dudu yen aranana aṅandəlakən ikā, tan katagiha riṅ kavula lanaṅ vadon anarima pisis ikā, yen vadvaha kunəṅ, apan kevala kinonkon jati kavula, mula konkonan gavene.
90
riṅ voṅ ahutaṅ pari, yenorā kapanahuran tumuli tikəlakəna piṅlima gumuluṅ anaṅkən tahun, hiṅane mariṅ anikəl limaṅ tahun.
91
voṅ asaṇḍa vənaṅ-vənaṅ kbo sapi, amtəṅ riṅ pasaṇḍan, anakiṅ kbo sapi, kalapa dene kaṅ asasaṇḍa, nora vənaṅ kaṅ isiniṅ sasaṇḍan alapən deniṅ anaṇḍa, apan anakiṅ sasaṇḍan tan petən deniṅ anaṇḍa, kevala pagave uga pakolih iṅ anaṇḍa; maṅkana pageh iṅ saṇḍaniṅ āgama riṅ rat kabeh, tutən deniṅ loka.
92
riṅ voṅ atitip vəvənaṅ, kbo sapi ādine, lāvan salviriṅ dr̥ve mas, ratna ādine, manih yen sasaṇḍan, hilaṅ po deniṅ tinitipan, yen hilaṅ deniṅ anaṇḍa, tan dr̥veniṅ anaṇḍa hilaṅ, kevala kaṅ titipan lāvan sasaṇḍan hilaṅ, yen maṅkana, titipan lāvan sasaṇḍan əlenana deniṅ tinitipan lāvan deniṅ anaṇḍa samuleniṅ dr̥ve hilaṅ ika.
93
hana ta titipan, lāvan sasaṇḍan, yen iṅalap denira saṅ ratu, saṅ viśeṣamava bhumi deśa, cinoloṅ deniṅ maliṅ, manih yen katunon, keli riṅ bañu, kabaranaṅ deniṅ corah lāvan duṣṭa, yen maṅkana ta nora yogya əlenana kaṅ titipan lāvan sasaṇḍan.
94
hana ta voṅ aṇḍahut saṇḍa tan panahur putra kalāntara, tan anavur pavitan iṅ panaṇḍa kevala harəp tan panəbus sasaṇḍan, hiku ta doṣane: vit pisis mulihanikəl mariṅ kaṅ anaṇḍa manih rəganana ikaṅ saṇḍa, samuleniṅ saṇḍa lāvan ituṅən guṅiṅ putra kalāntara, iku ta saguṅiṅ pisis huvus iṅituṅ kehe kabeh, pinakaḍəṇḍaniṅ aṇḍahut saṇḍa denira saṅ amava bhumi; maṅkana riṅ voṅ anaṇḍa, huvus tinəbus nora aṅudalakən sasaṇḍan, samulene kaṅ sinaṇḍakən ikā pinaka dəṇḍane denira saṅ amava bhumi, lāvan saguṅ vit putra kalāntara mariṅ ḍəṇḍa, saṇḍa mulihanikəl sarəgane mariṅ kaṅ asasaṇḍa, kaliṅane paḍa doṣaniṅ aṇḍahut saṇḍa, tan harəp anahura hutaṅ, lāvan voṅ anaṇḍa huvus animbali pisisaguṅ iṅ hutaṅ tkaniṅ putra kalāntara, tur nora aṅudalakən saṇḍa, karo iku adoṣa denira saṅ amava bhumi.
95
hana po tiṅkah iṅ titipan, yen sasaṇḍan kunəṅ, maləra uga riṅ gənahe, den-abəcik asimpən, den-prayatna kaṅ anaṇḍa, nora dadi vicara vkase, pradenipun, yan kadeśabhaṅgabhaya, riṅ sasaṇḍan hilaṅ, kadeśabhaṅgabhaya arane, rusak deśa deniṅ papəraṅanira saṅ ratu paḍa ratu.
96
tiṅkah iṅ adol atuku ucapən maṅke. riṅ voṅ atuku dr̥veniṅ voṅ, yen kbo-sapiba salvire vənaṅ-vənaṅ, huvus den-pisisi deniṅ atuku, duruṅ den-alap, lagi malər iṅ kaṅ adol, nora den-pet tumuli dene kaṅ atuku, vəkasan mati kaṅ vənaṅ-vənaṅ, yen hilaṅa kunəṅ, tan yogya palakunən pisis panuku ikā deniṅ atuku. kapaten tukon arane ujar iṅ aji, yen den·alap sakiṅ prakaśa valat ikaṅ patuku deniṅ atuku, yen aucapan, kalahakəna kaṅ atuku, pisis den-ulibakəna anikəl mariṅ adol.
97
riṅ dr̥ve huvus dinol, malər hana riṅ adol kaṅ tinuku ikā, lāgi duruṅ katimbalan deniṅ atuku, vəkasan cinoloṅ deniṅ matiṅ, iṅalap deniṅ ratu kaṅ dinol ikā, ikā tatan palakunən deniṅ atuku riṅ kaṅ adol, bnəre paḍa kelaṅan muliha satṅah pisis iṅ atuku, yen tan ahiḍəp karo kaṅ atuku kalāvan kaṅ adol paḍa laṅghana riṅ śāsana, yen salah saviji rikā tan ahiḍəp, dəṇḍanən karo doṣa roṅ lakṣa denira saṅ amava bhumi, tur alapən pisise patuku ikā.
98
voṅ asaṇḍa vəvənaṅ makādi ajaran sakehiṅ asuku papat, lāvan asuku roro, makādi bañak yen lagi anom, duruṅ hana gavene yen maṅkana, kaṅ anaṇḍakən aveha kalāntara saputraniṅ pisis, kunəṅ yen asaṇḍa kavula lanaṅ vadon duruṅ bhiṣanambut gave, kaṅ anaṇḍakən aveha paṅan sapaha riṅ satahun knana leler arane, iya iku saṇḍa tinitipakən.
99
riṅ voṅ anaṇḍakən paṅaṅgo, vastra ləvih yan livat sakiṅ limaṅ tahun, lələb, tan palakunən deniṅ anaṇḍakən.
100
yen voṅ anaṇḍakən bhumine, salavasane tan lələb, apan dr̥ve saṅ prabhu ləmah ikā, maləra uga riṅ kaṅ anaṇḍa.
101
riṅ voṅ anaṇḍakən kavula lanaṅ vadon, yen livat sakiṅ sadaśa tahun lavase, lələb paḍakəna lāvan dinol ikā, yen harəp anəbusa kaṅ asasaṇḍa, vənaṅ tan vehakəna deniṅ anaṇḍa, yen miṅgata manih kaṅ sinaṇḍakən ikā, sahuvuse lələb, matiha kunəṅ, nora yogya tagihən kaṅ asasaṇḍa.
102
riṅ voṅ aṅaṅgo dr̥ve titipan, yen tan amit riṅ kaṅ atitip, titipan ikā mulihanikəl piṅro tur kaḍəṇḍaha roṅ lakṣa denira saṅ amava bhumi; yen huvus amitan doṣanana, kevala mulih ikaṅ patuvava mariṅ atitip.
103
roṅ voṅ amalaku aṅrakṣa dr̥veniṅ voṅ, yen vəvənaṅa, bilaṅ po dene aṅrakṣa dr̥ve, yen matiha kunəṅ aṅəlenana kaṅ amalaku aṅrakṣa ikā, samuleniṅ dr̥ve bilaṅ ikā, bhaṅga paṅucapiṅ amalaku aṅrakṣa, tan harəp aṅalaha, mulihanikəl piṅro dr̥ve den-rakṣa ikā, iku kramane.
104
riṅ voṅ ahutaṅ tan paputra, yen təka riṅ nəm tahun lavase anikəl piṅro panahurane, iku kramane.
105
riṅ voṅ ahutaṅ añoloṅ surat pavitan iṅ apihutaṅ, dene lobhane kaṅ ahutaṅ, nora harəp anahura hutaṅ, maliṅ patra arane, añoloṅ rontal esi, ḍəṇḍa pataṅ lakṣa denira saṅ amava bhumi tur saguṅiṅ hutaṅ mulihanikəl mariṅ kaṅ apihutaṅ, kahilaṅane doṣane.
106
riṅ voṅ huvus anahur hutaṅ pgat sahutaṅe, surat pavitan duruṅ kasəbit deniṅ apihutaṅ, duruṅ vinehakən rontale riṅ kaṅ ahutaṅ, akeh vəruh, yen huvus anahur hutaṅ, makādi aṅandəlakən iṅ ahutaṅ hana, sari-sari pinalaku pasusuratanipun tan den-vətokən, hana anəṅguh kamaliṅan, vaneh anəṅguh katunu riṅ api, riṅ voṅ maṅkana iya aniṅidakən patra arane, manih ta riṅ vuri mətu pasusuratan ikā, pinagihakən deniṅ anakiṅ apihutaṅ, yen hana voṅ anagih moṅkono ḍəṇḍanən pataṅ lakṣa denira saṅ amava bhumi tur saguṅe panagihe valikna tagihən anikəl piṅro, vehakəna mariṅ kaṅ ahutaṅ, tkaniṅ pasusuratane ḍahutən; maṅkana doṣaniṅ anagih piṇḍo.
107
riṅ voṅ ahutaṅ tan harəp anahura, katəmu deniṅ apihutaṅ, tagihən upasamanən iṅ manis iṅ ujar təmbehan, kapiṅro upayanən vətuvaniṅ hutaṅ, kapiṅtlu taṅtaṅen aucapan, kapiṅpat bañcananən sisilihana, kapiṅlima iridakəna konən anuṅgonana saguṅiṅ pisis.
108
riṅ apihutaṅ tumuli sāhasa aṅuṅkuṅ iṅ ahutaṅ, anakiṅ kinuṅkuṅ vadon rinusak hinalan, deniṅ apihutaṅ akāraṇa rəpe mariṅ voṅ vadon ikā, yen hana maṅkana aṅrusak ratna arane, ḍəṇḍanən denira saṅ adr̥ve bhumi, voluṅ lakṣa, tur aveha tukon, nəm tali tikəlakəna piṅtlu; maṅkana śāsanane, liṅ bhagavān bhr̥gu.
109
riṅ voṅ apihutaṅ tan pasusuratan, akeh voṅ vəruh yen tan pasusuratan, vəkasan amanagihakən amətokən pasusuratan, lobha aran iṅ voṅ apihutaṅ moṅkono agave tan kapgatan iṅ surat ḍəṇḍanən pataṅ lakṣa denira saṅ amava bhumi, saguṅe panagihe valikna tagihən anikəl piṅro, vehakəna riṅ kaṅ tinagih.
110
riṅ surat pavitan; rusak deniṅ bubuk, deniṅ əṅət, yen hilaṅa, yen katunon, aṅəlenana surat kaṅ ahutaṅ.
111
tukon iṅ rarā ucapən maṅke. riṅ rarā vinehan dr̥ve, mapakəna pinakatukone, vəkasan alaki iṅ len, vet iṅ rəpe riṅ lanaṅ len ikā, bapaniṅ rarā mənəṅ makādi yen amamaṅantenakna, iya amaraṅ laraṅan arane, salviraniṅ tukon iṅ aṅlamar karuhun mulihanikəl piṅro, tur bapaniṅ rarā ḍəṇḍanən pataṅ lakṣa denira saṅ amava bhumi, amadal tukon arane, kunəṅ ikaṅ alaki-rabi doṣanya pataṅ lakṣa kaṅ strī laki vivijinən denira saṅ prabhu.
112
riṅ voṅ aveh tukon iṅ rarā, vəkasan mati rarā kaṅ tinuku ikā, tan amaṅsula tukon iṅ rarā mati, apan kapatyan vəlyan arane.
113
riṅ rarā vuruṅ patəmune duk sḍəṅe sapaturon, vuruṅ deniṅ lanaṅe kamalan, paran ta larane makavənaṅ vuruṅ iṅ patəmu? kumiṅ, tan kavaśa riṅ saṅgama, dudu lanaṅ, vuḍug riṅ vtəṅ, riṅ pupu, riṅ bobokoṅ, tan katon iṅ jaba larane, ayan, buyan iku ta vənaṅ pamadalakəna deniṅ rarā, riṅ rarā maṅkana amaṅsulakəna tukon nora anikəl.
114
riṅ anaṇḍa kbo sapi, yen anak-anakiṅ pasaṇḍan kaṅ anaṇḍakən ameta anake, yen duruṅ livat sakiṅ tluṅ tahun hiṅane.
115
riṅ saṇḍa saviji, den-saṇḍakən iṅ voṅ roro, dene kaṅ anaṇḍakən, siṅ rumuhun anaṇḍa ameta saṇḍa iku vənaṅ, kaṅ anaṇḍakən ḍəṇḍanən roṅ lakṣa denira saṅ amava bhumi.
116
voṅ anaṇḍakən savah sapcal, sumaṇḍa riṅ voṅ ro, barəṅ dene anaṇḍa, paḍa lavase siṅ amukti rumuhun siddhākna pamuktine, kaṅ anaṇḍakən kaḍəṇḍaha roṅ lakṣa denira saṅ amava bhumi.
117
riṅ sasaṇḍan vaḍah tambaga ādine, yen livat sakiṅ roṅ tahun lələb ikā
118
yen hana kavula lanaṅ, vadon sinaṇḍakən dene gustine, añaloṅ dr̥veniṅ kaṅ anaṇḍa sakiṅ luvene, yan livat sakiṅ haji satus pañoloṅe riṅ dr̥veniṅ anaṇḍa, yogya patihane voṅ sinaṇḍakən ikā dene kaṅ anaṇḍa, iku voṅ anaṇḍakən corah arane, kaṅ anaṇḍakən anahura hutaṅe sasaṇḍan ikā, apurikaṅ anaṇḍakən ikā patine kavulane, yen lanaṅa, vadona sasaṇḍan ikā, dadi vyavahāra; vinicara kaṅ anaṇḍa aucapan, yogya doṣanana pati kaṅ anaṇḍakən denira saṅ prabhu, apan asaṇḍa maliṅ, makādi yen añoloṅa dr̥veniṅ anaṇḍa riṅ kālaniṅ vəṅi, patenana uga āgamane, yen alah dene abaribinan.
119
riṅ saṇḍa cinoloṅiṅ maliṅ riṅ pasimpənan yen alapəniṅ ratu paḍa kelaṅan āgamane.
120
saṇḍa kavula lanaṅ, yen vadona, mun kalivat sakiṅ limaṅ tahun lələb, paḍa lāvan dinol, kaṅ sakiṅ kuṭarāgama iki; yen sakiṅ mānavāgama sadaśa tahun lələb.
121
saṇḍa kbo-sapi, yen livat sakiṅ tluṅ tahun lələb paḍa lāvan dinol, kaṅ sakiṅ kuṭarāgama iki; kaṅ sakiṅ mānavāgama limaṅ tahun lələb, salahtuṅgala tutən, dudu aranana aṅadeni, apan paḍa sakiṅ āgama [B adds: riṅ kr̥ttayuga]; riṅ mānavaśāstra, mahāraja manu aṅajarakən, mahuniṅ hana voṅ samāna sira sākṣāt bhaṭāra viṣṇu; riṅ kuṭaraśāstra, bhagavān bhr̥gu aṅajarakən samaṅkaneṅ tretāyuga, sira sākṣāt bhaṭāra viṣṇu, tinut denira bhagavān rāma paraśu, tinut deniṅ rāt kabeh, dudu ginave maṅko, sipat sakiṅ śāstra mulaniṅ mula.
122
riṅ dr̥ve, mas pinakādi, kinonkonakən iṅ apaṇḍe mas pahayunən, yen kaṅ bakal kinon gavenən bhūṣaṇa, paḍa kalāvan dodot kinon radinana riṅ amalaṇṭəṅ, iṅalap deniṅ ratu, iṅalap deniṅ maliṅ, katunon, sakalviraniṅ kinonkonakən, aṅəlenana kaṅ kinonkon, yen sambarana pepeka dene aṅṣakṣa dr̥ve, muliha sarəgane kaṅ hilaṅ, yen yatna dene aṅrakṣa dr̥ve, abcik dene asimpən, tan paṅlenana; maṅkana dharmane.
123
riṅ voṅ aveh dr̥ve riṅ anak-mantune, duk sḍəṅe mahu aomah-omah, yen mati kaṅ vadon alapən dene lakine dr̥ve ika; yen mati kaṅ lanaṅ alapən dene rabine dr̥ve ikā, tan vənaṅ alapən deniṅ aveveh manih, yen huvus avor pomah-omahe; hiṅan iṅ avor alaki arabi rovlas tahun.
124
riṅ rarā vinehan dr̥ve deniṅ bapa dene sihe riṅ iya, vəkasan alaki rarā ikā, tan alavas palakine, vəkasan mati rarā ikā sadr̥ve kaṅ den-gava alaki ikā, muliha mariṅ bapa-ibuniṅ rarā, apan duruṅ avor palaki-rabine, maṅkana manih sadr̥veniṅ lanaṅ muliha mariṅ lanaṅ; maṅkana dharmane.
125
yen hana voṅ elik iṅ mantune, tumuli anake den-pisahakən alaki-arabi, deniṅ tukon iṅ lanaṅ mulihanikəl piṅro, tur aṅulihakəna papəsəmbah sadulure riṅ kuna, vastra, sabuk, siñjaṅ, aṅsulakəna mariṅ mantu tan kinarepan, patuku-susu tan muliha.
126
riṅ rarā mahu vinaraṅ, duruṅ sapaturon lāvan lakine, vet iṅ tan parəpe riṅ jajaka ikā, tukon iṅ rarā mulihanikəl piṅro, amadal saṅgama arane voṅ maṅkana.
127
riṅ voṅ elik iṅ anake dene doṣane voṅ-atuvane vadon asor kavoṅane, siṅ doṣahaniṅ voṅ-atuvane vadon ikā, yen mati voṅ-atuvane lanaṅ, vənaṅ ikaṅ anak kinelikan ameta dr̥ve kaliliran iṅ bapa, putra anumpak arane, paṣa dumdumane lāvan anak kaṅ kinasihan ikā, makādi yen kavalonakəna tur kavalone noranak-anak, anak kinelikan ikā uga aṅalapa dr̥vene rarāmane lanaṅ kabeh.
128
riṅ kavula lanaṅ vadon mati, sadr̥vehane gustine uga ameta, siṅ dr̥vene, tan vənaṅ petən iṅ voṅ len; yen hana voṅ ahutaṅ iṅ kavula mati ikā, anavura riṅ gustine.
129
riṅ voṅ aṅaku kavulaniṅ akavula, liñok paṅakuñe, aṅhoho kavula arane, kaṅ aṅaku-aku, vənaṅ tagihən sapaṅajiniṅ voṅ kaṅ den-aku.
130
riṅ voṅ aṅaku sanak riṅ voṅ vadon, kahapusan iṅ vadon karəpe, avəkasan makarabine voṅ vadon kaṅ den-aku kadaṅ ikā, akāraṇa den-valat; yen hana voṅ maṅkana patenana doṣane denira saṅ amava bhumi.
131
ulah iṅ voṅ den-prayatna aṅrakṣa anak-rabi, den-prayatna aṅrakṣa kavulane lanaṅ vadon, yen aulah salah ikaṅ rabi, anak, kavula lanaṅ vadon pamalərana uga, apan agave doṣaniṅ śarira yen tan pamalərana ulahe dudu ikā; hana po dene tan ahiḍəp vinalərakən, riṅ rabi, anak, lāvan kavula təmbuṅən ta riṅ priṅ savilah, yen iṅ kakayuha, avake gitikən, yen gigire, sukune, manih tan ahiḍəp, talenana hayo asiṅsət, sarahina hiṅane, uvakna, yen kavula maṅkana, yan riṅ anak, rabi hayo tinalen, tan yogya ikā: hana po deniṅ anəmbaṅ anak rabi, muvah kavula, hayo anəmbaṅ śirahe, apan iṅ śarira, tan hana kadi uttamāṅga lvih təmən; riṅ anəmbuṅ śirahe voṅ ḍəṇḍa riṅ lakṣa denira saṅ amava bhumi, yen śirah atatu denyanəmbuṅ, yen tan patiha jəro ḍəṇḍa salakṣa denira saṅ amava bhumi, yen emu aṅəmu gətih ḍəṇḍa limaṅ tali denira saṅ amava bhumi riṅ anəmbuṅ śirah ikā.
132
riṅ voṅ aṅaku bhumi, liñok paṅakune, ḍəṇḍa sakəṭi nəm lakṣa denira saṅ amava bhumi, aṅaku-aku kadaṅ arane.
133
riṅ tan aveh miluha abhumi riṅ kadaṅe, ḍəṇḍa sakəṭi nəm lakṣa denira saṅ amava bhumi; atulakadaṅ-varga aran iṅ voṅ maṅkana.
134
ḍəṇḍaniṅ paradāra ucapən maṅke: paradara arane rabiniṅ voṅ len. voṅ aṅgaməli rabiniṅ arabi, sira saṅ prabhu riṅ kuna-kuna agave ḍəṇḍa, anuta sasḍəṅ iṅ doṣa, guṅiṅ ḍəṇḍa roṅ lakṣa mariṅ adr̥ve rabi, patukune hurip kaṅ aṅgaməli, yen strī uttama; riṅ ḍəṇḍa salakṣa strī madhyama ikā, riṅ ḍəṇḍa limaṅ tali stri kaniṣṭa ikā, dudu saṅ prabhu aṅalap ḍəṇḍa ikā, kaṅ adr̥ve rabi viśeṣa riṅ ḍəṇḍa, yen harəpisis, kunəṅ duk sḍəṅe aṅgaməli karuhan dene kaṅ arabi, vənaṅ patihaniṅ aṅgaməli.
135
voṅ amuṅpaṅ rabiniṅ arabi, den-tut mariṅ gənah iṅ voṅ vadon ikā, vetniṅ rəpe kaṅ amuṅpaṅ, doṣane kaṅ amuṅpaṅ doṣa pati denira saṅ amava, bhumi.
136
riṅ voṅ mariṅ paturon iṅ rabiniṅ arabi karəpe aṅalonana, ḍəṇḍa roṅ lakṣa yen luput ikaṅ rabi den-aloni, ḍəṇḍa mariṅ kaṅ adr̥ve rabi, patukune hurip kaṅ harəp aṅalonana, yen kəna dene aṅaloni ḍəṇḍa pati dene kaṅ adr̥ve rabi.
137
riṅ voṅ aṅgaməli rabiniṅ arabi, tur aṅaloni pisan, hana kaṅ akon aṅalonana riṅ umah iṅ voṅ kaṅ akon gənahe aṅaloni, kaṅ adr̥ve umah suka gənah iṅ aṅaloni ḍəṇḍanən kaṅ adr̥ve umah, roṅ lakṣa denira saṅ amava bhumi, kaṅ aṅaloni doṣa pati riṅ laki kaṅ iṅalonan ikā, yen sakiṅ mānava iki; yen sakiṅ kuṭara, kaṅ aṅaloni doṣa pati, yen harəp ahuripa ḍəṇḍa pataṅ lakṣa, kaṅ akon tur aṅajani aṅalonana riṅ umahe, ḍəṇḍa pataṅ lakṣa denira saṅ amava bhumi.
138
riṅ voṅ anilih paṅaṅgo riṅ rabiniṅ arabi riṅ aspi, vəkasan kavr̥tta riṅ voṅ akeh, kaṅ anilih ḍəṇḍa roṅ lakṣa dene kaṅ adr̥ve rabi.
139
riṅ voṅ aucap-ucap lāvan rabiniṅ aspi, harəp ahutaṅa ujare ḍəṇḍanən salakṣa, mantaṅe riṅ voṅ; hayo aucap-ucap lāvan rabiniṅ arabi, laraṅan iṅ alaraṅan riṅ aspi, apan evəh riṅ smara pinamaləran; yadyan paṇḍita tuvi, hayo sira sapocapan lāvan strī riṅ aspi, apan iṅ samuhaniṅ indriya śakti dahat, evuh lināvan halaniṅ tan rumakṣa riṅ indriya, hilaṅ ikaṅ kapaṇḍitan, yan linumbar; maṅkana liṅ saṅ hyaṅ āgama.
140
voṅ vadon aṅiriṅakən rarā, den-atərakən mariṅ umah iṅ jajaka, manih hana voṅ vadon aveh gənah, deniṅ jajaka lāvan rarā atəmu tan sareh, saṅkane aveh gənah ikā den-upah-upahi deniṅ jajaka lāvan rarā ikā, ikā ta kaṅ aṅatərakən rarā, kaṅ aveh gənah, karoroṅ vadon ikā ḍəṇḍanən pataṅ evu de*nira saṅ amava bhumi, kahilaṅane doṣane.
141
riṅ voṅ aṅgaməli rarā, aṅajak atatavan, amamanis iṅ ujar, aṅajak mariṅ aspi, momah-omahan arane; ḍəṇḍanən pataṅ tali denira saṅ amava bhumi, yen hana voṅ maṅkana.
142
riṅ voṅ atukar lāvan rabiniṅ arabi, akeh voṅ vəruh patukare, riṅ voṅ lanaṅ maṅkana strīsaṅgrahana arane, ḍəṇḍa roṅ lakṣa mariṅ adr̥ve rabi; riṅ voṅ atukar lāvan rarā cilik ḍəṇḍa roṅ lakṣa mariṅ saṅ adr̥ve bhumi.
143
śāsananiṅ alaki arabi, yen luṅhā apaparan, mintar alayar, sapuluh tahun hiṅane lavase luṅhā, mintar aṅulati pisis deśāntara, pataṅ tahun hiṅane lavase luṅhā, mintar aṅaji sarvaśāstra nəm tahun lavase luṅhā; hana ta voṅ luṅhā atiṅgal rabine, tan alayar, tan aṅulati pisis, makadon dadiya pomah-omah, tan luṅhā aṅaji sarvaśāstra, yen hana voṅ maṅkana rabine aṅantiya pataṅ tahun; yan livat sakiṅ pataṅ tahun vənaṅ alakia riṅ len; liṅ iṅ mānavaśāstra maṅkana; yan iṅ kuṭaraśāstra tluṅ tahun, vənaṅ alakiya riṅ len, lakine purvaka tan vənaṅ yen andoṣanana, ujar iṅ āgama; pinisahakən iṅ hyaṅ arane.
144
riṅ voṅ aṇḍahut savi, anəbit paṅubaya, yen duruṅ pgat iṅ vicara, ḍəṇḍa pataṅ tali aməraṅ savi sakiṅ agalak, tur anaṅtaṅ ḍəṇḍa roṅ lakṣa denira saṅ amava bhumi.
145
riṅ voṅ asḍahan vəvənaṅ sakiṅ gusti, lvire paksi, camra, celeṅ, bañak, vḍus, kbo-sapi pagave, yen mati, yen hilaṅa, dene aləṅe sinəḍah-sḍahan aṅlenana pisis voluṅ tali sanuṅgal-nuṅgal sakehaniṅ mati lāvan hilaṅ, maṅkana śāsanane; nora vəruh duk sḍəṅe hilaṅ, nora vəruh duk sḍəṅe mati gagaḍuhane, ḍəṇḍanən limaṅ tali; vəruh tur noravavarah, ḍəṇḍa salakṣa, yen aṅkara ujare ḍəṇḍa roṅ lakṣa, yen aniṅidakən tur den-paṅani kaṅ vənaṅ-vənaṅ, patenana denira saṅ adr̥ve vənaṅ-vənaṅ, makādi sira saṅ amava bhumi.
146
riṅ voṅ asḍahan kbo sapi, yen aləṅe paṅrakṣane, ḍəṇḍa salakṣa, paṅrəga riṅ satuṅgal-satuṅgal voluṅ tali, yen sakiṅ paravaśaniṅ asḍahan, ḍəṇḍanən roṅ lakṣa denira saṅ amava bhumi.
147
riṅ kbo agalak aniṅhat voṅ rva, tlu, pat, iku kbo aṅamuk arane, vənaṅ rəbutən dagiṅe yen huvus mati, yen hana kbo atavan-tatu, pgat sakiṅ pamugərane, yen pinugər kinəluhan, yan amgatatali, aniṅhat ikā, dudu aranana aṅamuk, yen hana andalih aṅamuk iriya, kbo sapi maṅkana rəbutən dagiṅe kbo sapi mulihanikəl piṅro, tuvi yan tan paniṅhat kbo sapi ikā tur pinaten, mulihanikəl uga, kaṅ amateni ḍəṇḍanən roṅ lakṣa denira saṅ adr̥ve bhumi.
148
yen hana kbo sapi paṅirid, ajaran, gajah, salviraniṅ paməṅ-aməṅan saṅ prabhu, aveh sukba riṅ sira dene gunane, rupane, varṇane, stuhu-tuhu riṅ rājadr̥ve, ikā ta yen cinoloṅ iṅ voṅ, pinaten deniṅ voṅ, tan kəna hiṅhanana rəgane, ḍəṇḍane kaṅ amateni, kaṅ añoloṅ, hiṅan denira saṅ prabhu riṅ kaṅ amateni lavan kaṅ añoloṅ, apan sira viśeṣa amava bhumi, vənaṅ sakarəp ira, arane sakiṅ śāstra svāmī doṣaprada, aṅhiṅ, yen sira harəp aṇḍəṇḍa riṅ pisis, tutug iṅ ḍəṇḍa tan hana manih sakəṭi nəm lakṣa, tan hana aṅləvihi manih guṅiṅ ḍəṇḍa, yen śakiṅ āgamaśāstra; riṅ ḍəṇḍa, yan aṅləvihi sakiṅ sakəṭi nəm lakṣa, ila-ila, tan ulahanira saṅ amava rāt aṅləvihana, yen anut ujar śāstra kuṭara-mānava.
149
riṅ voṅ adoṣa, mati duruṅ ta katkan dinoṣan, tan tumusa doṣane riṅ anake.
150
riṅ voṅ aṅhəbaṅ-həbaṅ, asaṅgup aveha pisis, dadi pasusuratan, huvus prasiddha gavene, duruṅ aveh paṅhəbaṅ–həbaṅ, māti kaṅ aṅhəbaṅ–həbaṅ, nora vənaṅ tumusa təka riṅ anake.
151
riṅ voṅ ahutaṅ tan paveh kalāntara putra mariṅ apihutaṅ, anikəl piṅro uga hutaṅe, savuse anikəl piṅro, tan hana panahure, riṅ voṅ maṅkana anutakəna hutaṅe, dadi kavula; alavas dene anutakən dadi kavula tan kavaśa dene anambut-gaveniṅ pr̥dana, vəkasan miṅgat sakiṅ gustine, katəmu manih deniṅ pradhana, aveha pavadal gave salavase tan aṅlakoni gaveniṅ pradhana, vəkasan mati riṅ sukuniṅ gusti, anake anahura hutaṅ anikəl piṅro.
152
riṅ kavula lanaṅ vadon, anak-anakiṅ dagan iṅ gusti yen iṅ paradeśaha, sagənahane anak-anak, iku anak vəsi arane, anakiṅ kavula satuhuk aṅavula, liṅ saṅ paṇḍita, asevakaha riṅ anakiṅ tuhan uga, kramane. riṅ kavula lanaṅ vadon, anak vəsi, aṅalapa hutaṅ sahutaṅe rāmane lanaṅ vadon, aməpəka atuṅgalana, den-paḍa padumdumane, maṅkana dharmane.
153
riṅ kavula lanaṅ vadon miṅgat sakiṅ gustine kaṅ lanaṅ miṅgat sakiṅ gustine, kan vadon miṅgat sakiṅ gustine, atəmu riṅ paṅiṅgatane, vəkasan anak-anak, kaṅ lanaṅ katəmu deniṅ kaṅ adr̥ve kavula lanaṅ, kaṅ vadon katəmu dene kaṅ adr̥ve kavula vadon, katəmu riṅ deśa len, kaṅ adr̥ve kavula lanaṅ ameta anake lanaṅ, kaṅ adr̥ve kavula vadon ameta anake vadon; yen karuhun mati kavula lanaṅ ikā, kaṅ adr̥ve kavula lanaṅ ameta sadr̥vene sarəmbat, kavula vadon ikā muliha mariṅ kaṅ adr̥ve kavula vadon, yen kavula vadon ikaṅ mati, kaṅ adr̥ve kavula vadon aṅalapa dr̥vene sasuhun, kavula lanaṅ muliha mariṅ kaṅ adr̥ve kavula lanaṅ, maṅkana dharmane.
154
riṅ kavula lanaṅ vadon tuṅgal gənahe aṅavula miṅgat sakiṅ gustine, alavas dene luṅhā, aṅher iṅ deśa len, alapən sadr̥vene, vəvənaṅe, anake dene kaṅ adr̥ve kavula, vadalana gave salavase miṅgat, kaṅ lanaṅ pavadal gave satus riṅ sadina, kaṅ vadon pavadal gave save riṅ sadina; maṅkana liṅ saṅ paṇḍita.
155
riṅ voṅ arabi riṅ kavulane, anak-anak kavula ikā, anake nora milu riṅ hutaṅe kavula vadon ikā, nora milu dr̥veniṅ bapa, yen tan anak-anak po voṅ lanaṅ ikā lāvan rabine sasāmane voṅ menak ikā, anakiṅ dāsih vənaṅ aṅalilirana sadr̥veniṅ lanaṅ menak, anahurana hutaṅ manih anakiṅ kavula dasih ikā; maṅkana dharmane.
156
riṅ voṅ anəbus kavulaniṅ akavula, vəruh yen kavulaniṅ voṅ, aṅhiṅ saṅkane anəbus tan pavarah iṅ kaṅ adr̥ve rovaṅ, dene sugih pisis, sakiṅ aklar dene akeh rovaṅe, aṅkara buddhine, saṅkane vāni anəbus kavulaniṅ voṅ, pisis panəbuse ikā, tibā riṅ luvaṅ arane, bilaṅ sinilihmahakən, kavula kaṅ den-təbus alapən deniṅ adr̥ve rovaṅ purvaka.
157
voṅ aṅivat rovaṅ iṅ arovaṅ, katəmu riṅ havan, riṅ paṅaṅson, riṅ tgal, akāraṇa cidra valātkara paṅivate ikā, akāraṇa bañcana, katəmu dene kaṅ adr̥ve voṅ, kaṅ aṅivat ikā patenana yogyane denira saṅ amava bhumi, maṅkana śāsana sakiṅ śāstra.
158
riṅ arabi kavulaniṅ voṅ, anak-anak kavula ikā, lāvan voṅ sugih, yen voṅ menaka, anake lavan kavulaniṅ voṅ ikā, riṅ dumduman saduman, anak lavan rabi tmən tluṅ duman; maṅkana dharmane; yenora anakiṅ rabi, mati voṅ lanaṅ kaṅ aṅalap kavulaniṅ voṅ ikā, rabine papaḍane kaṅ noranak-anak ikā kari, paḍanən dumduman iṅ balu tan panak ikā, lāvan anakiṅ kavulaniṅ voṅ ikā, yen mati balu tan panak ikā, anak kaṅ sakiṅ kavulaniṅ voṅ ikā aṅalap dr̥veniṅ voṅ vadon baluniṅ bapa, nora vənaṅ, yen petən deniṅ kadaṅ vargane balu ikā kaṅ tan panak; maṅkana dharmane.
159
riṅ kavulaniṅ voṅ lanaṅ vadon lagi rare, duruṅ bhiṣa anambut gave den-alap, den-itik-itik iṅ voṅ len harəp huripane rare lanaṅ vadon ikā, yen tan enak aubaya kalavan kaṅ adr̥ve kavula riṅ rare ikā, kaṅ aṅitik-itik, vənaṅ nora vehana təbusan, aveh biluluk iṅ dudu celeṅe arane.
160
voṅ amalaku pamadal gave, riṅ kavulane lanaṅ vadon, tur kavulane ikā huvus anahur hutaṅ riṅ avake, vus māri dadi kavulane, aṅiṅ dene murkhane saṅkane amalaku pavadal gave, sāhasa amalat, amaleni gave pgat arane, vənaṅ ḍəṇḍanən roṅ lakṣa denira saṅ amava bhumi.
161
riṅ voṅ akeh sanake paḍa anuṅgoni hutaṅe, voṅ-atuvane lanaṅ vadon paḍa mati, kari paḍa akəmbulan pasusuratan anakiṅ mati, yen anuṅguha karəpe sanake kabeb, dudu hutaṅ sakiṅ voṅ-atuva, paḍa akembulan pavitan hutaṅ-hutaṅan tan sah sakiṅ gustine, anuhu paṅavulane māti salah tuṅgal sanake riṅ panuṅgon, kaṅ mati ikā anuhun hutaṅ arane, aṅloṅana pavitan sadumdumane, yen ta mati miṅgat salah tuṅgal mariṅ paradeśa, maləra saguṅiṅ hutaṅe, tan aṅloṅa pavitan, dumən iṅ sanake sakehe kaṅ kari, yen mati riṅ panuṅgon aṅloṅa riṅ rontal pavitan uga hutaṅe sadumduman iṅ māti.
162
riṅ kavula lanaṅ, vadon linəbarakən hutaṅe deniṅ bapa, vəkasan pinet iṅalap deniṅ anak iṅ aṅləbarakən, tan ahiḍəp iṅ varah-varah iṅ bapa, ḍəṇḍanən pataṅ lakṣa denira saṅ amava bhumi, anak iṅ aṅləbarakən kaṅ tan ahiḍəp ujar iṅ voṅ-atuhane ikā.
163
riṅ kavula miṅgat pisan balaka, katəmu arabi voṅ tan pahutaṅ, manih arabi voṅ menak iṅ parane miṅgat ikana, aomah-omah, katkan sugih, riṅ kavula maṅkana, vənaṅ anəbusa avake lāvan anake sapatut iṅ pisis panəbusane riṅ gustine tan evuhana yen sḍəṅ panəbuse avake lāvan anake, yen huvus anahur hutaṅ, riṅ kavula, tan kavaśa yen petən manih deniṅ gusti, pati-huripe tan kasiddhi-gaveha, manih tkaniṅ anak putune, buyute; hana ta voṅ amalat anakiṅ kavula huvus anahur hutaṅ, pgat mariṅ kavulane den-viśeṣa, den-iridakna, kaṅ amalat kaḍəṇḍaha roṅ lakṣa denira saṅ amava bhumi, maliṅ kavula arane riṅ voṅ moṅkono.
164
riṅ kavula vadon miṅgat sakiṅ gustine, alaki voṅ tan pahutaṅ, yen alakiya voṅ menak, avake, anake, dr̥vene, vənaṅ-vənaṅe patəlunən deniṅ adum kaṅ roṅ duman den-peta kaṅ aṅalap dāsih ikā, saduman alapən deniṅ gustiniṅ kavula vadon ikā maṅkana anake iku dharmane.
165
riṅ voṅ amarani kavulane vadon, yen sāhasa den-valat, anaṅis kavulane ikā nora harəp, kəna dene amarani, malayu riṅ rahina, aṅuṅsi kadaṅ-vargane, voṅ-atuhane makādi, hilaṅa butaṅ iṅ kavula vadon ikā, makadoṣane hilaṅa dāsihe, tan kaḍəṇḍaha ikā denira saṅ amava bhumi. riṅ voṅ amarani kavula dāsih, yen paḍa karəpe lāvan gustine, atəmu tan asahura hutaṅ iṅ kavula dāsih maṅkana, pan sahutaṅane dadi tukone, anakiṅ amarani dāsih tan vənaṅ anagiha hutaṅ iṅ kavula ikā; vəkasan kavula kaṅ pinaran ikā luṅhā, alaki riṅ len, dene harəpe anak-anaka, riṅ kavula dāsih maṅkana, anahura hutaṅe anikəl piṅro riṅ gusti kaṅ amarani ikā, tur kaṅ aṅalap kaḍəṇḍaha pataṅ lakṣa dene gustine kavula ikā.
166
riṅ kavula tavan təbusane, yen harəp asahura voluṅ tali, patuku huripe; maṅkana śāsana riṅ dvāpara tiṅkah iṅ tavan.
167
hutaṅ iṅ kavula ahutaṅ paṅan tan kavaśa nambut gave, sapaha riṅ satahune, iṅhiṅan limaṅ tahun, tan bhiṣa riṅ gave, piṇḍaniṅ hutaṅ riṅ limaṅ tahun, voluṅ tali panahuran iṅ hutaṅ iṅ gusti.
168
riṅ kavula vadon parəkanira saṅ ləvih, yen pinakarabi deniṅ voṅ jaba tan pamit sakiṅ tambuhe kaṅ aṅalap, rəgane voluṅ ivu, ḍəṇḍane roṅ lakṣa, kaluvaran iṅ doṣane kaṅ aṅalap, yen vəruh adoṣa pati, kaṅ aṅalap; arabi kavulaniṅ ratu, yen tan amit sakiṅ tan vruhe voṅ vadon duruṅ kadaləm, paḍa karəpe kaṅ lanaṅ lan kaṅ vadon saṅkane atəmu, kaṅ aṅalap kaḍəṇḍaha pataṅ lakṣa, rəganiṅ kavulanira roṅ lakṣa, kaluvaran iṅ doṣane aṅalap; voṅ arabi dāsih parəkan iṅ saṅ prabhu, kaṅ huvus mañjiṅ iṅ daləm sakiṅ tan vruhe aṅalap paḍa karəpe lanaṅ lavan vadon, saṅkane atəmu; kaṅ aṅalap ḍəṇḍanən voluṅ lakṣa, rəganiṅ kavula parəkan roṅ lakṣa, yen sakiṅ vəruhe valat doṣa pati de saṅ prabhu, aṅlaṅkahi karaṅ-ulu arane, hana po kavula parəkanira saṅ ləvih, makādi parəkanira saṅ prabhu, huvus katapak denira, aṅhiṅ malər mañjiṅ mətu gavene, kavaśa mariṅ kadaṅ vargane, mariṅ bapa ibune ikā ta yen alapən iṅ voṅ, yen tan vəruha, yen vruha kaṅ aṅalap, doṣa pati uga.
169
mulaniṅ dadi kavula varahakəna maṅke kavula olih iṅ anavan, dvajahr̥ta arane, riṅ kavula duk mətu sakiṅ umahe gustine, gr̥haja arane, aṅavula deniṅ paṅan, bhaktadāsa arane, iku ta kapat śāsanane, maləra riṅ gustine, aṅulahakəna saulah iṅ kavula, anake kabeh ta ulunakəna anak vəsi.
170
riṅ voṅ amateni voṅ vadon tan padoṣa, hutaṅe mulihanikəl piṅro, tur kaṅ amateni aveha patukuśava pataṅ tali.
171
riṅ voṅ vadon adol avake, tan den-dol dene EdJ:71 lakine, den-kavulakən dene kaṅ atuku, voṅ atuku iku kaḍəṇḍaha pataṅ lakṣa, voṅ vadon ḍahutən, agave maliṅ strī arane. riṅ voṅ adol rabine, vəkasan pinakarabine voṅ atuku, tan doṣaha kaṅ atuku.
172
riṅ kavula lanaṅ vadon huvus asahur hutaṅ riṅ gusti, den-palakoni vilaṅ gave den-valat dene gustine lavas, kaṅ amalaku vilaṅ gave kaḍəṇḍaha pataṅ lakṣa denira saṅ amava bhumi, tur olihe amalaku vilaṅ gave mulihanikəl, maliṅ gave arane voṅ maṅkana.
173
riṅ voṅ anulisakən aran iṅ voṅ riṅ dodot iṅ voṅ mati, riṅ laruṅane kunəṅ, manih dodot arupa anak-anakan, yen anak-anakan gələpuṅ sa-arane den-tulisakən, den-pəṇḍəm iṅ sma, den-gənahakən riṅ ruhur iṅ kakayon, riṅ ləmah saṅar, riṅ catuspatha, yen hana voṅ maṅkana, agləh anəluh arane, manih riṅ voṅ anulisakən aran iṅ voṅ riṅ baluṅ, riṅ kapāla, den-vor iṅ arəṅ lavan gətih lavan trikaṭuka, den-pəṇḍəm iṅ tuban, riṅ pamaṅgahan, iku agləh anəluh arane, riṅ voṅ, yen aulah moṅkono patenana denira saṅ amava bhumi, yen sacihna sayakti, tkaniṅ anak putune, bapa ibune, sakehe kabeh hayo hana kari riṅ loka, done rahayuhaniṅ bhuvana, kunəṅ sarvadr̥vene alapən denira saṅ amava bhumi kaṅ hana riṅ gnahe, yen hana riṅ deśa adoh, riṅ deśa len hayo pinet denira, anak putuniṅ anəluh agləh patenana uga de saṅ prabhu apan anut pagavene bapa-ibune, kunəṅ dr̥vene kabeh kaṅ voṅ agləh ikā, kaṅ haneṅ paradeśa, alapən denira saṅ prabhu saṅ viśeṣa riṅ deśa len ikā, saṅgone atitip amtokna saguṅe titipane.
174
yen hana voṅ aṅulahakən gave, sahosakiṅ tiṅkah iṅ agləh, kasukhahane avake done, saṅkane śatrune māri asəṅit iṅ avake, abalik avəkasan asih, saṅkaniṅ voṅ akeh asih makadi sihaniṅ mitra, miEdJ:72 trānuraga arane, paran ta ulahe? anulisakən aran iṅ voṅ riṅ tambaga, den-pajokən iṅ kayu, riṅ kabuyutan riṅ saraṅan, anulisakən aran iṅ voṅ iṅ kayu anampəki vijā kuniṅ, yen karuvan riṅ voṅ maṅkana, ḍəṇḍa voluṅ tali denira saṅ amava bhumi.
175
voṅ aveh pinaṅan, lāvan aveh inum-inuman mati kaṅ den-vehi dene kaṅ den-paṅan, den-inum ikā, kaṅ aveh ḍəṇḍa pataṅ lakṣa denira saṅ prabhu; avuru po kaṅ vinehan, māti tibā riṅ api, tibā riṅ bañu, māti deniṅ lalaṇḍəp riṅ ləbuh, riṅ dalan, yan maṅkana tan vicaranən de saṅ amava bhomi.
176
riṅ voṅ kəḍi, vəkasan arabi paḍa karəpe lavan voṅ vadon alaki-arabi, patenana de saṅ prabhu, prakāśakəna denira.
177
voṅ kəḍi, riṅ maliṅ, riṅ ātatāyi, yen sacihna sayakti, patenana uga denira saṅ adr̥ve bhumi, yen hana aṅavara, anuṅkulakən riṅ kaṅ kinon amatenana patihaniṅ kəḍi maliṅ, ātatāyi ḍəṇḍanən pataṅ lakṣa denira saṅ amava bhumi, yen huvus ḍinəṇḍa kaṅ aṅavara riṅ amateni kəḍi arabi, maliṅ lavan riṅ ātatāyi, patenana denira.
178
riṅ voṅ andalih anəluh riṅ voṅ tan panəluh, aṅever-everakən iṅ pakehan iṅ voṅ tur tan sacihna sayakti, ḍəṇḍaniṅ avr̥tta tur nora atut amataṅ lakṣa riṅ voṅ satuṅgal-satuṅgal denira saṅ amava bhumi.
179
riṅ voṅ andalih ātatāyi riṅ nora ātatāyi, riṅ voṅ andalih maliṅ riṅ nora maliṅ, liñok pandalihe ḍəṇḍanən roṅ lakṣa denira saṅ amava bhūmi, anduvilatək arane; riṅ voṅ andalih aṅaloni rabiniṅ voṅ, yen liñok pandalihe, ḍəṇḍa salakṣa denira saṅ amava bhūmi anduvisantən aranya.
180
riṅ voṅ ləvih pinaten deniṅ voṅ dinalih anəluh tur liñok pandalihe, anuli añcorah pasusuratan apan hana EdJ:73 hutaṅe harəp tan panahurane hutaṅe saṅkane aṅāraṇa andalih anəluh, iku voṅ amati pahutaṅan arane, ḍəṇḍanən voluṅ lakṣa denira saṅ amava bhūmi, tur anahura hutaṅe mulihanikəl, ḍəṇḍane amataṅ lakṣa riṅ voṅ satuṅgal-satuṅgal.
181
riṅ voṅ ātatāyi lavan voṅ abhicāra manih maliṅ, yen paḍa sacihna sayakti patenana denira saṅ amava bhumi, den-tanpaśeṣa tkaniṅ anak putune prakāśakəna riṅ loka, hayo iṅhurip denira saṅ amava bhumi, yen malayu luput deniṅ kaṅ kinon amatenana, tan mənəṅa saṅ amava bhumi, yen aṅuṅsi riṅ deśa paradeśa denira, katəmu patenana uga, buron arane riṅ voṅ maṅkana.
182
riṅ voṅ avarah riṅ saṅ ləvih yen hana siṅ pelag, yen dr̥ve, vəvənaṅ, yen hana vovohan ratnādi, voṅ vadon ləvih, vəkasan tan təmən, tan karuhan gənahe iku voṅ aveh rāga tan pesi arane, riṅ voṅ maṅkana varah tan tuhu ḍəṇḍa salakṣa denira saṅ amava bhumi kahilaṅan iṅ manah muḍhā [H: levih; om.: amava...muḍhā; Add.. 12277 ends here]
183
riṅ voṅ sḍəṅ doṣane, iṅaṅkatakən mariṅ pamaṅgahan, yen ha rəp ahuripa, anəbusa voluṅ tali patuku alas arane.
184
voṅ aṅaku dr̥veniṅ adr̥ve, liñok paṅakune sanes rupane, dr̥veniṅ len ikā lāvan dr̥vene, iku aṅhoṇo dr̥ve arane, ḍəṇḍanən kaṅ aṅaku-aku, samulene dr̥ve den-aku ḍəṇḍahane haji-hajinən rəga de saṅ amava bhumi aṅalap tur dr̥ve kaṅ den-aku mulihanikəl piṅro.
185
riṅ camra añokot manuk riṅ kuruṅan anahut ayam iṅ caṅcaṅan, riṅ kuruṅan, tan tinəmbaṅ ikaṅ camra deniṅ adr̥ve, kevala mənəṅ uga, ḍəṇḍanən nəm tali samas kaṅ adr̥ve camra de saṅ amava bhumi, yen anəmbaṅ riṅ camrane tan patiya ḍəṇḍanən sapaṅrahup iṅ ayam, yen tan EdJ:74 anahut iṅ kuraṅan, iṅ caṅcaṅan patenana uga camrane.
186
riṅ kbo sapi amaṅan sarva vija pari ādine, ikətən ikaṅ kbo sapi deniṅ adr̥ve savah, yen hilaṅ kaṅ kbo sapi, matiha kunəṅ, kaṅ aṅiket aṅəlenana saguṅ-lit iṅ rəganiṅ kbo sapi, yen agəriṅ aveha vatuku tamba, kaṅ adr̥ve kbo sapi aṅəlenana saloṅloṅane kaṅ rusak kaṅ pinaṅan ikā anikəla piṅro, yen tan anəbus tumuli kaṅ adr̥ve kbo sapi, kavṅena, aveha pamilaṅ dina sahiṅane tan panəbus, maṅkana śāsananiṅ loka, yen kaṅ adr̥ve kbo sapi aṅalap sakiṅ aspi, tan panəbus iṅ paṅikətan, kaṅ aṅikət nora vəruh, duk den-pet, kaṅ adr̥ve ḍəṇḍanən roṅ tali denira saṅ adr̥ve bhumi, tur anəbusanikəl piṅro, yen den-coloṅ vəṅi kaṅ iketan kbo sapine riṅ adr̥ve maliṅ arane.
187
riṅ kbo sapi agalak riṅ pamaṅanane, haneṅ paguyaṅe, riṅ pahubane, yen hana voṅ mari riṅ gənahe kbo sapine, den-siṅhat kaṅ mara ikā, den-gapokunəṅ, dudu aranana aṅamukbo sapi ikā, tan yogya patenana riṅ kbo sapi agalak, yen pinaran gənahe, yen aṅhel pinagavahakən aniṅhat iṅ amagavehakən, aniṅhat iṅ aṅhon, yen aṅhel sakiṅ savah, dudu aṅamuk ikā arane, hayo pinaten deniṅ loka.
188
riṅ kbo sapi asiṅhat, atukar iṅ alas, riṅ tgal, riṅ ləmah, nora vəruh kaṅ aṅhon, yen matiha kaṅ kbo sapi salah viji, yen tikəla kunəṅ, tan təmpahakəna riṅ kaṅ adr̥ve kbo sapi aniṅhat, yen hana kbo sapi iṅhon, asiṅhat paḍa kbo sapi aṅhon nora ginərek deniṅ aṅhon, tan den-sapih, yen mati kasiṅhat, tikəla kunəṅ, petən kaṅ aniṅhat, deniṅ adr̥ve kbo sapi mati tikəl kasiṅhat, yen atatu salah tuṅgal, kaṅ adr̥ve kbo sapi tan patatu tur aṅlarani aniṅhat aveha patuku tamba riṅ kaṅ kasiṅhat. EdJ:75
189
riṅ kbo sapi agalak asiṅhat iṅ voṅ tan pakāraṇa, aṅamuk ikā arane, yen hana sapi maṅkana, rəbutən tumbakən deniṅ voṅ akeh, alapən dagiṅe kbo sapi ikā, tan vicaranən deniṅ adr̥ve kbo sapi, riṅ sapi sinəṅguh aṅamuk, yen kboha kunəṅ, kaṅ dene səṅguh aṅamuk deniṅ voṅ, tumuli pinaten dinalih aniṅhat; yen liñok ujare kaṅ amateni, apan dene karəp iṅ dagiṅ saṅkane amateni, kbo sapi kaṅ den-pateni ikā, mulihanikəl piṇḍo mariṅ kaṅ adr̥ve, tur kaḍəṇḍaha roṅ lakṣa denira saṅ amava bhumi.
190
riṅ voṅ amaduṅ kayo, aṅrubuhi voṅ, aṅgugutuk olih voṅ, yen upacāra kagutuk, yen tan den-maha, aṅajarakən halahapene kaṅ kagutuk ikā, lavan karubuhan kayu, yen mati kbo sapi salvir iṅ upacāra kaṅ karubuhan kayu, kaṅ kagutuk, aṅlenana samuleniṅ upacāra kaṅ mati, rəganana sarəgane aṅlekna satṅah mariṅ kaṅ adr̥ve, apan tan den-maha dene aṅrubuhi, dene aṅgutuk ikā, maṅkana śāsananiṅ loka apan iṅ upacāra mūḍha nora vəruh iṅ kagutuk yen aṅlarani upacāra karubuhan kayu, kagutuk, makādi voṅ, aveha patuku tamba kaṅ aṅrubuhi lavan kagutuk ikā, ahiṅana savarase, tur kaḍəṇḍaha limaṅ tali denira saṅ amava bhumi, kaluvarane pagavene taṅane, yen mati voṅ kaṅ karubuhan kayu ikā kaṅ aṅgutuk, kaṅ aṅrubuhi aveha pakuramas, lāvan patəpuṅ tavar, isuh-isuh mariṅ kadaṅ-varganiṅ mati, yen gustine kunəṅ pakambaligine lavan pakuramas roṅ tali, maṅkana śāsanane, kunəṅ yen tan ahiḍəp liṅ iṅ āgama, kaṅ aṅrubuhi ikā lavan aṅgutuk pāpane paḍa lavan ātatāyi riṅ pātaka, yen anaṅtaṅ ababaribinan, kalah dene aucapan, kaṅ mati mulihanikəl piṇḍo, ḍəṇḍa pataṅ lakṣa, paḍakəna lāvan amateni akāraṇa kasr̥ṅən, amata kaliṅane, yen tan EdJ:76 a lara kaṅ karubuhan, lāvan kagutuk, tan aveha patuku tamba, tan kaḍəṇḍaha.
191
riṅ aomah-omah, yen tan aveh vavacan valagara riṅ deśa, tan siddha pomah-omahe, voṅ alaki-rabi, yen tan asrah papan valagara riṅ deśa manih riṅ sirah, ḍəṇḍa voluṅ tali denira saṅ amava bhumi, yan riṅ strī uttamā voluṅ tali, yan iṅ stri madhyā pataṅ tali, yan riṅ strī kaniṣṭhā sevu nəm atus, yen tinagih deniṅ deśa tan asrah, maṅkana doṣane.
192
riṅ rarā huvus vinehan tukon deniṅ jajaka, asaṅketa māsaniṅ dina rabayu patətəmone, duruṅ təka riṅ pasamayaniṅ bapaniṅ rarā, pinuṅpaṅ iṅ jajaka kaṅ sasrah tukon ikā, paḍakəna lan amurugul, āpan tan paṅantekən pasaṅketa maṅkana śāsanane, tukon tan pagave, parahilaṅən, petən deniṅ bapaniṅ rarā, jajaka ikā, ḍəṇḍanən pataṅ lakṣa denira saṅ amava bhumi, maṅkana pavarah bhagavān bhārgava.
193
riṅ voṅ aomah-omah, alavas atəmu anak-anak , bapa uga viśeṣa riṅ anake, rarāma vadon nora viśeṣa riṅ anake, yen den-palakekən deniṅ rarāmane vadon rarā ikā, tan pakon iṅ bapa, vənaṅ voṅ atuha lanaṅ amasahakəna palakine rarā ikā, yen dudu karəpe mantu, rarāmane vadon manih rarā ikā, amalekna tukon riṅ jajaka tan kinarəpan deniṅ bapaniṅ rara.
194
riṅ voṅ aṅgaməli rarā, anaṅis akrak rarā ginaməlan ikā, akeh vəruh yogya gavenən sākṣi pinakacihnane hana, pakənana kaṅ aṅgaməli denira saṅ amava bhumi.
195
riṅ voṅ aomah-omah tan panak-anak, mati salah tuṅgal, yen mati vadone pomah-omahe kabeh ....
196
riṅ voṅ alaki arabi olih amrih-mrih arok somah-omahe, gagavane, duk mahu matəmu sovaṅ-sovaṅ, iku nora vənaṅ yen aroka, yen duruṅ gnəp limaṅ EdJ:77 tahun, yen gnəp limaṅ tahun patəmune, arok pomah-omahe, sakalviraniṅ dr̥vene, samaṅkanane siddhahavoṅ rika; liṅ saṅ paṇḍita.
197
riṅ voṅ aomah-omah, arabi saviji, vəkasan akeh anake, mati rarāmane lanaṅ; anak lanaṅ kaṅ atuha, aṅalapa siṅ dr̥vene ləvih karuhun, uddhāra arane sakiṅ āgama, sasḍəṅe paṅalape, yen aguṅ pomah-omah den-aguṅ paṅalape riṅ paṅaləvih yen alit pomah-omah, den-alit paṅalape riṅ paṅaləvih, lvir iṅ uddhāra, satahil, roṅ tahil, pataṅ tahil anuta sayogyaniṅ dr̥ve dinum, saṇḍəg iṅ hiṅan, riṅ voṅ mahomah paralimanən deniṅ anakaṅ atuha, riṅ mas limaṅ tahil, pinakapaṅaṅgo deniṅ rarāma, paḍa ləvih rupane, varṇane, kaṅ pataṅ duman alapən iṅ sanak-atuha, kaṅ sa duman dumən papak riṅ sanak anom kabehan, dr̥ve kabeh maṅkana uga, riṅ pañcoddhāra tan yogya hayo aṅalap dr̥ve limaṅ duman, sanakabeh saduman den-kəmbuli, hiṅane alapən pataṅ duman uga, paṅaləviha sakiṅ sanakabeh iṅaranan caturuddhāra, hayo pahjeddara yen sanakatuha aṅaṅgo caturuddhāra anəmu kadərggayu sanaka.
198
riṅ voṅ aṅahap balubaluniṅ pakaraman balubaluniṅ denbidāra, ḍəṇḍa voluṅ tali denira saṅ amava bhumi.
199
riṅ voṅ arabi anakavalon, ḍəṇḍa pataṅ laklila denira saṅ amava bhumi, anasarnnalasar arane, tan panut gave riṅ voṅ maṅkana.
200
riṅ voṅ tan panak-anak, anilih dr̥ve meta kaṅ analih kaṅ adr̥ve, cahilaṅgak iṅ dr̥vene arane.
201
dr̥veniṅ tan panak-anak, yen mati, saṅ prabhu sira aṅalap.
202
riṅ voṅ tan panak-anak aṅodara paradeśa mati riṅ parane, dr̥vene alapən denira saṅ amava bhumi, dr̥ve kaləbu riṅ sumur arane.
203
yen saṅ paṇḍita mati tan panak-anak, sadr̥venira tan alapən denira saṅ adr̥ve bhumi, apan devadr̥vyātmaka.
204
riṅ voṅ aṅaṅasi hutaṅ, riṅ voṅ anagih tan papihutaṅ karo riṅ voṅ maṅkana tan vəruh iṅ dharma arane, yen tan harəp kalaha salah tuṅgal, konən adevāgamaha denira saṅ amava bhumi, yen kəna riṅ devāgama konən anahura hutaṅe, mulihanikəl piṇḍo, riṅ voṅ anagih tan papihutaṅ mulihanikəl piṅro sapanagihe, tur ḍəṇḍanən denira saṅ amava bhumi saguṅ iṅ panagihe mulihanikəl piṅro, paḍa uga rehe lāvan aṅaṅasi hutaṅ panikəle, ḍəṇḍanən den-paḍa denira saṅ prabhu andoṣani riṅ voṅ maṅkana.
205
riṅ dr̥vya bhinukti deniṅ len riṅ saṇḍiṅ iṅ kaṅ adr̥ve tur mənəṅ tumon iṅ dr̥vene bhinukti riṅ voṅ len, yen akara daśa tahun riṅ lavase dr̥ve den-bhukti riṅ voṅ len, hilaṅ ikaṅ dr̥ve yan maṅkana prasiddha dr̥veniṅ sarisari sari ambhukti, amalaku haji sapisis pisan kevala, kaṅ adr̥ve mula, tan yogya vehana, kadaśavarṣa arane.
206
kaṅ tan vənaṅ hilaṅa, sasaṇḍan ləmah, dr̥veniṅ rarā, dr̥ve titipaniṅ voṅ vadon, dr̥venira saṅ ratu, dr̥venira saṅ vatək aṅaji, lavasane tan hilaṅ, nora kəna riṅ kadaśavarṣa ikā.
207
kaṅ yogya titipana dr̥veniṅ voṅ, lvire voṅ aruhur kavaṅśane, voṅ rahayu lakune, voṅ vəruh riṅ dharma, voṅ satya riṅ ujarya voṅ mahāpavitra, voṅ sugih yan harəp, guhaniṅ titip dr̥ve; liṅ saṅ paṇḍita.
208
riṅ dr̥ve tinitipakən kamaliṅan, keli riṅ EdJ:79 bañu, katunon, pinet denira saṅ amava bhūmi, binaranaṅ iṅ corah, nora vənaṅ aṅlenana kaṅ tinitipan, kaṅ atitip tan malakuha.
209
riṅ voṅ tinitipan, yen mati kaṅ atitip tan pakaki, tan panini, tan pabapa, tan pababu, tan panak-anak, tan pakaponakan, tan anarva sanak amisan, amiṅro, iku ikaṅ iṅaran pratyantara kabeh tan hana, tan ulihakəna riṅ dr̥vya, patitip deniṅ tinitipan, yen mati kaṅ tinitipan nora hilaṅ ikaṅ dr̥veniṅ pratyantara, apan lagi ahurip kaṅ atitip tan panak-anak ikā, vehən dr̥ve patitip ikā deniṅ anakiṅ tinitipan riṅ pratyantara iṅkanatan saṅgratana denira saṅ amava bhūmi dene anakiṅ tinitipan aṅulihakən iṅ titipan, tan ucapən kadaṅ-varganiṅ tinitipan, tan vənaṅ tan paṅulihakəna titipan.
210
riṅ amalaku dr̥ve titipan tan vanehakən deniṅ voṅ kaṅ tinitipan, hana manih voṅ apakṣa amalaku titipan, tur tan atitip karo riṅ voṅ maṅkana, corah arane, konən adevāgamaha de saṅ prabhu, devāgama arane acora, yen duk atitip lāvan tinitipan tan pasākṣi kaṅ susākṣi, yen kəna riṅ devāgama pasore, mulihanikəl piṅro sapaṅakune riṅ dr̥ve ikā, maṅkana manih ḍəṇḍane saguṅ iṅ ulih-ulihane dr̥vene ikā denira saṅ amava bhūmi.
211
riṅ titipan katiṅgal, akāraṇa deniṅ deśa rusak binahak deniṅ voṅ, geger deniṅ ratu apraṅ paḍa ratu, iṅalap iṅ maliṅ, katunon, keli riṅ bañu, tan paṅəlenana kaṅ tinitipan yen maṅkana, pan kapañcasādhāraṇa arane, liṅira saṅ paṇḍita vruh iṅ āgamā.
212
riṅ voṅ anilih dr̥veniṅ voṅ cikolikan iṅalap deniṅ maliṅ, aṅəlenana samuleniṅ dr̥ve ikā kaṅ anilih, aleñge aran iṅ anilih maṅkana. EdJ:80
213
riṅ rarā viśeṣa kavoṅane, huvus vinehan tukon deniṅ jajaka, tumuli jajaka iku aṅucap aṅuṅsi dharma, lavan aṅucap aṅulati arthāh, tiṅgal tukone jajaka ikā, liñok ujar iṅ jajaka ikā, makidi yen saṅ dvija, kapaten iṅ dharma arane, tiniṇḍa riṅ rarā yen maṅkana, deniṅ tukon petən deniṅ rarā ikā uga, tan muliha mariṅ kaṅ adr̥ve panuku strīdhana arane sakiṅ āgama.
214
riṅ rarā huvus vinehan paṅlaraṅ deniṅ jajaka, akeh, voṅ vəruh yen kalivat sakiṅ limaṅ vulan lavase paṅlaraṅ ikā, nora vənaṅ udalən manih ikaṅ paṅlaraṅ deniṅ jajaka, vulañjar aran iṅ rarā liṅ iṅ loka, vənaṅ rarā ikā vehana riṅ len dene rāmane.
215
riṅ rarā huvus vinehan tukon deniṅ jajaka vəkasan mati jajaka, yen hana arine lanaṅ jajaka ikā, vənaṅ vehakəna riṅ arine ikā devarahara arane, karəpana ikā deniṅ vərə-vərəh ariniṅ mati, vərə-vərəh arane jajaka.
216
riṅ atuku aveh pamañjər, kaṅ aveh pamañjər nora təka riṅ pasaṅketane, kaṅ den-tuku vənaṅ hayo vehana, tur pamañjəre hilaṅa; riṅ tutukon hana doṣane, hana hala pinakavadane, tan den-varahakən dene kaṅ adol, kaṅ tinuku maṅsul, pisis panuku mulihanikəl piṅro.
217
riṅ voṅ añjuraṅ ləmah iṅ ləmah, aṅurugi talaga, rava, sivakan, sumur, tan pakon iṅ adr̥ve, ḍəṇḍanən roṅ lakṣa denira saṅ amava bhumi, kaṅ riku.
220
a riṅ pāruṣya ucapən maṅke. riṅ kṣatriya aṅamanuman brāhmaṇa, ḍəṇḍanən saṅ kṣatriya roṅ tali, yen vaiśya aṅuman-uman iṅ saṅ brāhmaṇa, ḍəṇḍanən ikaṅ vaiśya limaṅ tali, vaiśya arane voṅ tani, śūdra aṅuman-uman iṅ saṅ brāhmaṇa, doṣaniṅ EdJ:81 śūdra doṣa pati, patyanana riṅ voṅ adagaṅ aṅuman-uman iṅ saṅ brāhmaṇa de saṅ prabhu; saṅ brāhmaṇa yen aṅuman-uman iṅ saṅ kṣatriya, ḍəṇḍanən saṅ brāhmaṇa, aṅuman-uman iṅ voṅ tani, ḍəṇḍanen saṅ brāhmaṇa limaṅ atus, brāhmaṇa aṅuman-uman iṅ voṅ adāgaṅ, saṅ brāhmaṇa ḍəṇḍanən satak save; sak pahayunən manih.
218
riṅ voṅ amiḍik pomahan, talaga, rava, savah, kali, bəbəṅan, taman, tgal, ḍəṇḍane salakṣa denira saṅ amava bhumi, yen sakiṅ tan-vruhe, ḍəṇḍane pataṅ tali, kaṅ den-piḍik muliha kadi duk alavas, yen hana bhuktine, tagihən teluṅ pañaraṅ, yen alavas.
219
riṅ voṅ kasərəṅən aṅuman-uman iṅ voṅ len aṅavakən malaniṅ avak, aṅavatakən śirah, paṅan, laku, solah, tojanman, kavoṅan, aṅavatakən kagunan, aji, riṅ voṅ maṅkana vākpāruṣya arane.
220
b riṅ pāruṣya ucapən maṅke. riṅ kṣatriya aṅuman-uman brāhmaṇa de saṅ prabhu, saṅ brāhmaṇa, yen aṅuman-uman iṅ kṣatriya, ḍəṇḍaniṅ brāhmaṇa sevu, saṅ brāhmaṇa aṅuman-uman voṅ tani, ḍəṇḍanən saṅ brāhmaṇa limaṅ atus, brahmaṇa aṅuman-uman iṅ voṅ adagaṅ, saṅ brāhmaṇa ḍəṇḍanən satak save.
221
riṅ voṅ aṅuman-uman voṅ paḍa kula-kavoṅane, kaṅ aṅuman-uman ḍəṇḍanən satak salave; maṅkana ajar iṅ śāstra.
222
yen saṅ kṣatriya aṅuman-uman iṅ voṅ tani, ḍəṇḍaniṅ saṅ kṣatriya sevu, riṅ voṅ tani aṅuman-uman iṅ bot dadagaṅ, ḍəṇḍaniṅ voṅ tani sevu, ḍəṇḍaniṅ voṅ tani aṅuman-uman iṅ kṣatriya ḍəṇḍanən ikaṅ voṅ tani roṅ eyu evu.
223
riṅ bot dagaṅ aṅuman-uman iṅ kṣatriya, ḍəṇḍaniṅ bot dagaṅ limaṅ tali, riṅ voṅ tani iṅuman-uman EdJ:82 deniṅ bot dagaṅ, ḍəṇḍaniṅ bot dagaṅ roṅ tali.
224
riṅ voṅ nīca caṇḍālajanma aṅuman-uman iṅ saṅ brāhmaṇa, riṅ saṅ paṇḍita, patenana kaṅ voṅ nīca cāṇḍāla de saṅ amava bhumi.
225
ḍəṇḍapāruṣya ucapən maṅke. riṅ voṅ amukul, anuduk iṅ kayu, aṅgitikiṅ vatu aṅlarani, aṅəmu gətih, atatuha kunəṅ, anugəlakən, anikəlakən baluṅ, makādi yen amatenana sarvasato, yen voṅ ādine, araniṅ ulah vivijinən, salah tuṅgala ikā ḍəṇḍapāruṣya arane, liṅ saṅ paṇḍita, maṅkana riṅ voṅ amraṅ iṅ sañjata, anuduk ādine, aṅgitik iṅ vatu, riṅ viṅkā, amukul iṅ kayu, riṅ baluṅ, anaṇḍat guluniṅ len iṅ tatali, aniləpakən iṅ bañu, anampel, amərəp, aṅgarut, anəpak, andədəl, aṅgoñoh, aṅgapuk, anahuthamok, amlaciṅ, aṅidoni, aniratra ambal ilu, anampəki kəkəmahan, anampəki ririgən, aṅgutuk iṅ tai, aṅantepakən iṅ tai, anuṇḍuṅakən iṅ tai, riṅ patunan iṅ celeṅ, iku pratyekaniṅ ḍəṇḍapāruṣya.
226
riṅ bot dagaṅ aṅlarani riṅ brāhmaṇa, asādhana taṅan, suku, caṅkəm, śirah, ḍaḍa, gigir, bāhu, plat, silip iku ta sādhanane pāruṣya riṅ samajanma ləvih kaṅ den-pāruṣyani, siṅ sādhanane aṇḍamalani, tuṅgelana de saṅ prabhu, maṅkana liṅ bhagavān manu riṅ śāsana.
227
riṅ śūdra, makādi riṅ cāṇḍālajati aṅrəṅguk śirah saṅ brāhmaṇa tugəlana taṅane denira saṅ prabhu, yen andədəl iṅ suku, ikaṅ cāṇḍāla śūdra tugəlana sukune denira saṅ prabhu.
228
riṅ cāṇḍāla śūdra aṅluṅguhi kaluṅguhanira saṅ brāhmaṇa, ikaṅ cāṇḍāla śūdra praṅən vaṅkiṅ-vaṅkiṅnya denira saṅ prabhu.
229
yen iṅ śūdra cāṇḍāla aṅuyuhi riṅ saṅ brāhmaṇa EdJ:83 ikaṅ cāṇḍāla śūdra tugəlana plate, yen ikaṅ cāṇḍāla śūdra hamivakarpyiṅ, amijiṅt iruṅ amumuṇḍak, aṅgutuk iṅ tai, añjəṅkaṅakən, aṅantəpakən iṅ tai, ikaṅ śūdra cāṇḍāla tugəlana taṅane, yen ikaṅ śūdra cāṇḍāla aṅissiṅhi riṅ saṅ brāhmaṇa, duləkən iṅ vsi abaṅ hilihe, yen amləciṅ tugəlana plate lavan taṅane denira saṅ prabhu.
230
yen hana voṅ pāruṣya akāraṇa kakayu, vatu dene aṅlarani, patikiven makādi yen aṅlarani voṅ, sasḍəṅniṅ dukhane kaṅ den arani, pinatut lāvan guṅ lit iṅ ḍəṇḍa denira saṅ adr̥ve bhumi amrayogakən ḍəṇḍa, yenora pati alara dene amraṅ, amukul, aṅgatuk den alit ḍəṇḍane limaṅ atus, yen madhyama kanin ḍəṇḍa sevus, yen uttama kanin təka riṅ baluṅ makādi, yen tikəl, ḍəṇḍa roṅ lakṣa, yen abaṅ kulite emu, aṅəmu gətih, ḍəṇḍa roṅ tali, tur voṅ pāruṣya apatiba jampi, patuku tamba, hiṅana savarase tatu kaṅ den-pāruṣyanin.
231
riṅ voṅ aṅrəməkakən dr̥veniṅ voṅ, anikəlakən, aṅgəmpalakən, anigarakən, akāraṇa tivase, tan vəruh dene aṅgutuk, amukul, amraṅ dr̥veniṅ para kaṅ rusak ikā, kaṅ kagutuk, kagitik ikā kapraṅ ikā mulihanikəl piṅro, aṅlenana susukhan riṅ adr̥ve den-mulih kayeṅ kuna, maṅkana ḍəṇḍane denira saṅ amava bhumi, guṅ iṅ ḍəṇḍa den-paḍa lāvan əlen-əlen kaṅ rinusakaṅ tikəl.
232
riṅ voṅ anuṅgaṅ paḍati, yen ajarana tinuṅgaṅan kunəṅ, sakalviraniṅ tuṅgaṅtinuṅaṅan, aṅgəpok aṅidəki voṅ, yen mati voṅ ikā kaṅ den-gəpok, den-idək ikā, kaṅ anuṅgaṅ yen kaṅ asarathi kunəṅ, ḍəṇḍanən roṅ lakṣa denira saṅ amava bhumi, tur aveha pamidāra voluṅ tali riṅ kaṅ adr̥ve sovaṅ yen iṅ kadaṅ-varganiṅ mati, gənahaniṅ aveh. EdJ:84
233
yen aṅidək sapi, yen aṅidəki ajaran, yen uṣṭra mati den-idəki ikā, kaṅ asarami ḍəṇḍanən salakṣa vur aṅəlenana sarəgane, samajanane kaṅ mati ikā.
234
yen alit sāpi kaṅ mati ikā, yen ajarana, yen uṣṭraha ḍəṇḍaniṅ asarathi pataṅ tali, aṅidəki āyam, bebek ikā kaṅ linumbatan, cinaṅcaṅ, ḍəṇḍa limaṅ atus, aṅidəki ayam iṅ bobotoriṅ caṅcaṅan, riṅ kuruṅan, ḍəṇḍa satali.
235
aṅidəkiṅ vḍus vivi, vḍus padu, bañak, ḍəṇḍaniṅ asarathi roṅ tali, yen aṅidəkiṅ camra, celeṅ ḍəṇḍa patāṅ tali, tur aṅəlenana sapamajane rəgane kaṅ kedəkan ikā.
236
riṅ rabi, anak, kavula lanaṅ, kavula vadon, sanakunəṅ, yan śiṣya, saudara ikā arane kabeh yen adoṣa, salah saviji katkana doṣa, təmbaṅən iṅ priṅ savilah, yen tinəmbaṅen iṅ tatali kunəṅ kaṅ tinəmbuṅ gigire, ləṅəne, pupune, bobokoṅe, hayo tinəmbuṅ śirahe, yen tinəmbuṅ śirah aguṅ doṣa salah saviji, dene gənahe adoṣa ḍəṇḍanən roṅ lakṣa denira saṅ amava bhumi.
237
riṅ voṅ añoloṅ ivak iṅ tambak manih yen larane, ḍəṇḍaniṅ añoloṅ voluṅ tali denira saṅ amava bhumi, yen akeh kaṅ añoloṅ vivijinen amoluṅ tali riṅ voṅ satuṅgal-tuṅgal, tur ivak kaṅ deñ-coloṅ mulihanikəl piṅro, yen vəṅi kāla dene añoloṅ patenana uba doṣane.
238
riṅ voṅ añoloṅ pari, ləvih sakiṅ sapuluh tənah olihe añoloṅ patenana denira saṅ amava bhumi, yen sapuluh tənah dene añoloṅ pari tikəlakəna piṅsavlas, ḍəṇḍane mariṅ saṅ amava bhumi, pari kaṅ den-coloṅ mulihanikəl piṅro mariṅ kaṅ adr̥ve pari cinoloṅ, yen vəṅi māsane añoloṅ patenana uga denira saṅ amava bhumi. EdJ:85
239
riṅ voṅ añoloṅ kəmbaṅ, añoloṅ pari yen akəḍik olihe, bobotana, savərate bobote atikəlakəna piṅlavlas, riṅ añoloṅ gaṅan, kunir, təmu, gamoṅan, añoloṅ priṅ, añoloṅ odod-ododan, bubuṅkaban, akəḍik olihe añoloṅ, tan mule pañoloṅe, ḍəṇḍanən satak denira saṅ amava bhumi, tur olihe añoloṅ əka, mulihanikəl mariṅ kaṅ cinoloṅan.
240
riṅ voṅ añoloṅ mās, manih añoloṅ ratna, yen añoloṅ dodot, yen ləvih sakiṅ haji satus doṣa patiniṅ añoloṅ denira saṅ amava bhumi, yen ləvih sakiṅ haji save, dr̥ve kaṅ den-coloṅ ikā tugəlana taṅane riṅ kaṅ añoloṅ denira saṅ adr̥ve bhumi, yen duruṅ sakiṅ haji save kaṅ den-coloṅ ikā, tikəlakəna savlas, samuleniṅ dr̥ve den-coloṅ ikā ḍəṇḍanən denira saṅ amava bhumi, tur olihe añoloṅ kikelakna piṅro mariṅ taṅ adr̥vene kaṅ cinoloṅan.
241
riṅ voṅ auoloṅ sajəṅ riṅ umah, añoloṅ skul añoloṅ kəklan, añoloṅ ivak mtah rateṅ añoloṅ manuka, añoloṅ miñak, añoloṅ lṅa, añoloṅ madhu, pdan, mahlam, pulut, tut, gagaraṅan, kuvuk, laṇḍak, yen haneṅ umah den-coloṅ, akāraṇa harəpe riṅ iya, manih añoloṅ anam-anaman .. makādi raga, kicir, yen lagi riṅ umah, añoloṅ guci, piṅgan sakeh iṅ vavaḍah vigil pa .. n, kəṇḍi kunəṅ, añoloṅ uyah, tarasi asəs prak, jruk, sahananiṅ raragi haneṅ umah manih añoloṅ bhasmara avu, arəṅ ikā, kaṅ den-coloṅ salah tuṅgala, makādi bras riṅ pasimpənan den-coloṅ, kaṅ añoloṅ, ḍəṇḍanən samulane rəgane kaṅ den-coloṅ ikā tikəlakəna piṅṇḍo, tur kaṅ den-coloṅ mulihanikəl mariṅ kaṅ adr̥ve, ḍəṇḍa anikəl piṅro sarəgane mariṅ saṅ amava bhumi.
242
riṅ voṅ aṅivat voṅ ṅahabika voṅ vadon EdJ:86 ləvih, añoloṅ ratna ləvih patenana kaṅ añoloṅ ikā denira saṅ amava bhumi.
243
yen hana voṅ añoloṅ kbo sampi, paṅiridira saṅ ləvih, makādi saṅ amava bhumi kaṅ adṛve paṅirid, yen añoloṅ guguluniṅ paḍati, kaṅ añoluṅ tugəlana sukune satəṅah denira saṅ amava bhumi.
244
riṅ voṅ sāhasa aṅrusāk grahanira saṅ ləvih, aṅrusak titiṅkahanira saṅ amava bhumi aṅrusak gənah iṅ sañjata, aṅrusakabuyutan, amalat gajah, amalat ajaran, ratha paṅiridira saṅ amava bhumi den-valat aṅ voṅ, ikā ta kaṅ amalat patenana denira saṅ amava bhumi, tan rasanana, yen harəp ahuripa kaṅ amalat ikā, yen iṅapura denira saṅ amava bhumi ḍəṇḍan ikā denira salima deniṅ voṅ maṅkana.
245
riṅ guru, riṅ rare, riṅ voṅ atuva vayahe, riṅ brāhmaṇa, riṅ voṅ vatək aṅaji, kunəṅ sakalviraniṅ kaṅ sinəṅguh saṅ paṇḍita, liṅniṅ loka, yen ātatāyi, sasacihna sayakti ulahe, paran ta kaṅ ātatāyi iṅaranan? voṅ anunoni umah iṅ voṅ, makādi anunoni umahira saṅ amava bhumi, riṅ voṅ aṅupasi sasamane voṅ, riṅ voṅ anəluh sasamane voṅ, riṅ voṅ aṅamuk, amiśunakən saṅ amava bhumi, riṅ voṅ amurugul, kaṅ nəm iku tan yogya huripən denira saṅ amava bhumi, tan raṣanana patine, yen sacihna sadoṣa, yen sira amateni voṅ ātatāyi ikā, tan kataman pāpapātaka sira, maṅkana kapagəhanira riṅ dharmanira saṅ amava bhumi.
246
riṅ voṅ aṅgaməli rabiniṅ arabi, tugəlana taṅane kaṅ aṅgaməli denira saṅ amava bhumi, iku ḍəṇḍane, tur cihnanana tuṇḍuṅen sakiṅ deśanira, iku tətəṅəre, yen aṅgaməli rabiniṅ voṅ.
247
riṅ voṅ aṅucap-ucap lavan rabiniṅ arabi, riṅ śunya riṅ taman, riṅ alas, riṅ kali, EdJ:87 sagənahane aṅucap-ucap uṣ kikivan uga hana səmune mariṅ voṅ vadon ikā, naṅiṅ tan kalavanan deniṅ vadon, voṅ vadon ikā tan istri rabiniṅ arabi, tan kapiṅhit, kiṅ anəmoni guyu, aṅujarvatiṅ strīsaṅgrahaṇa arane, ḍəṇḍanən kaṅ anəmoni guyu ikā limaṅ tali, saṅkane aṇḍik ḍəṇḍane, rehiṅ voṅ vadon tan kapiṅhit, dudu laraṅan iṅ uttamajanma.
248
riṅ voṅ aṅucap-ucap lavan rabiniṅ voṅ tumuli kapiṅhit dene lakine voṅ uttamajanma, ikusaṅgrahaṇa arane...
249
yen aṅucap-ucap kararaṅguhan iṅ asəpi, aṅhiṅ dene ararasan ika, tan akāraṇa sakiṅ harəp iṅ voṅ vadon ikā, tan asəmu paṅucap-ucap iṅ basaja, kevala sakiṅ tan vəruhe riṅ laki, riṅ voṅ maṅkana ḍəṇḍanən limaṅ tali, doṣane [BR464 lacuna begins] strīsaṅgrahaṇa kalilane (corr. kaliṅane) riṅ voṅ lanaṅ lavan voṅ vadon, yen ujar iṅ śāstra, tan vənaṅ yen asapocapana riṅ asəpi, lavan rabiniṅ arabi, yen rabihaniṅ sanak, rabihaniṅ paman, uva kunəṅ, rabihaniṅ anakmantu sakalviraniṅ stri laraṅan, tan yogya rovaṅaniṅ sapocapan riṅ asəpi, tan ulahanira saṅ vəruh iṅ haṅ (corr. saṅ hyaṅ) āgama, apan maṅkana dharmaniṅ dadi jahaṅət iṅ brahma.
250
riṅ voṅ amahugi rabiniṅ arabi niṅi, lavan amahugi laraṅan iṅ alaraṅan, amahugiha riṅ ka rikaṅ? kavula dāsihnira saṅ ləvih, makādi kavulanira saṅ amava bhumi, amahugi pinahugi deniṅ voṅ vadon, akāraṇa paḍa karəpe, kaṅ denpahugenən burat, kəmbaṅ, suvəṅ, ali-ali, ladiṅ panunuratan, paṅririṅgitan, dodot, bhūṣaṇa, sapavevehiṅ amahugi haga pavehvehe kaṅ lanaṅ manih pavevehe kaṅ vadon ikā, katəmu asisivon lāvan voṅ vadon riṅ EdJ:88 asəpi, makādi, yen aṅguguṇananana, iku strīsaṅgrahaṇa arane, ḍəṇḍa pati doṣane; maṅkana doṣana liṅ saṅ paṇḍita.
251
riṅ voṅ abcikula kajatine iṅuṅgahan deniṅ rarā, han doṣanana kaṅ iṅuṅgahan ikā, denira saṅ amava bhumi. riṅ voṅ asor kajatine, sor kulane,iṅuṅgahan iṅ rarā paramenakajatine, pisahakəna rarā ikā lavan kaṅ den-uṅgahi, huvus apisah, takonana denira voṅ-atuvane rarā ikā, yen dudu karəpe mantu voṅ lanaṅ sor kulane ikā, patenana voṅ lanaṅ ikā denira, rarā ikā ulihakəna mariṅ rarāmane, manih yen paḍa karəpe rarā ikā lavan rarāmane lanaṅ, voṅ lanaṅ kasor kulane ikā, aveha tukon mariṅ bapaniṅ rarā ikā, javikapatəharane.
252
riṅ voṅ vadon amaraṅ, akon aharaṅ mitrane vadon, lavan hana voṅ vadon sapadaluran lavan voṅ vadon luṅhā atatarvan iṅutakən deniṅ voṅ lanaṅ, manih hana vadon aveh dunuṅan iṅ voṅ luṅhā, riṅ voṅ vadon maṅkana katəlu iku ḍəṇḍanən pataṅ tali denira saṅ amava bhumi.
253
riṅ voṅ muṅgah mariṅ paturon iṅ apaturon tan pakone kaṅ adr̥ve umah, nora ameti dr̥ve, kevala muṅgah, yen vəṅi kālane, ḍəṇḍanən roṅ lakṣa denira saṅ amava bhumi, yen rahina kālane muṅgah ḍəṇḍa limaṅ tali, yen asiṅidan hana den-kavədeni, ḍəṇḍa saṅaṅ tali təluṅ atak, yen təka sakiṅ tan-vəruhe ḍəṇḍa nəm tali samās, yen amarani sakiṅ agalake tur anaṅtaṅ, tan aṅunus kəris, ḍəṇḍa salakṣa aṅunus kəris, tur aməraṅ saka, vaton, galar, ḍəṇḍa roṅ lakṣa denira saṅ amava bhumi, yen dadi vicāra riṅ mañjiṅ iṅ umah maṅkana doṣane, yen kaṅ adr̥ve umah tan harəp amicāraha riṅ mañjiṅ iṅ umah iṅ aumah, tur aṅunus kerəs sākṣaṇa vənaṅ patihane dene kaṅ adr̥ve umah, tan vicaranən. EdJ:89
254
riṅ voṅ tinambaṅ dene lakine, kaṅ lanaṅ luṅhā amet dharma, atakitaki, ulahayu, antinən dene kaṅ vadon voluṅ tahun, yen luṅhā aṅaji amet śāstra yantəkna nəm tahun, yen luṅhā adagaṅ alayar, amet artha, antekna sapuluh tahun, yen luṅhā y arabiyantekna təluṅ tahun, yenora akikirim kaṅ lanaṅ riṅ rabine ikā, vənaṅ alakiya riṅ len; riṅ voṅ vadon tinambaṅ dene lakine kaṅ lanaṅ apaparan anduradeśa, antinən pataṅ tahun dene voṅ vadon ikā, [BR464 lacuna ends] nora təka pataṅ tahun, vənaṅ paṅ vadon alakiya riṅ len.
255
riṅ voṅ vadon alaki riṅ len, yen kaṅ lanaṅ mula hilaṅ, māti riṅ paraneku, karuṅu lumaku viku, kumiṅ tan kavaśa riṅ saṅgama makādi vuḍug ḍarane, yen maṅkana tiṅkahiṅ voṅ lanaṅ ikā, kaṅ vadon vənaṅ alakiya riṅ len.
256
riṅ voṅ lanaṅ yen edan-edanən, yen ahriṅ aṅgirih larane, yen ayan larane, kumiṅ tan lanaṅ vəkasan elik kaṅ vadon, antinən təluṅ tahun, voṅ lanaṅ ikā dene rabine, konən aṅulatana tamba yen tan varas iṅ təluṅ tahun kaṅ lanaṅ ikā, tan doṣanana voṅ vadon ikā, yen alakiya riṅ len, sapanukune, tan muliya mariṅ voṅ lanaṅ ikā, aṅanti səminiṅ paṅ akiṅ arane.
257
riṅ voṅ vadon elik iṅ lakine, antinak satahun dene lakine, yen malər elik riṅ satahun voṅ vadon ikā, amaṅsulakəna tukon anikəla piṇḍo amañcal turon arane.
258
svyaṅ? yan saṅ brāhmaṇa arabi papat, sahos kanakṣabrāhmaṅabmakā, dumana savəlasan uga, tan vehana sapadumaniṅ kaṅ mətu sakiṅ brāhmaṇī, sakiṅ kṣatriyā, sakiṅ voṅ tani, sakiṅ voṅ adagaṅ, tan paḍakəna, maṅkana dharmaniṅ saratka.
259
hana ta vətuniṅ anak rovəlas ucapən maṅke EdJ:90 liṅ bhaṭāra madu mavarah riṅ janma kabeh, iṅətakəna sapatiṅ ambatgave, nənəm kehiṅ anak, vehana dr̥ve kaliliran, kaṅ nənəmaniṅ anak tan vehana dr̥ve kaliliran, paran ta patuṅgal-tuṅgalane? anakiṅ ragisakan rarehan duk paḍa jajaka rara, olihiṅ ramā-reṇa amaraṅ, rabi kapiṅroniṅ aomah-omah, huvus akiṅa tuvi, bhaṅiṅ tan hana pocapane hala, tan pavada, tur kinon alakiha deniṅ rāma-reṇane, anak pavevehiṅ sanak, kadaṅ varga, anak pinalaku anakiṅ voṅ len, anak olihiṅ rabi abibisan, kinon deniṅ laki, saṅkane anak-anak, anakiṅ voṅ len debuñjal pinupu-pupu iṅaku anak, hinubaṅ nənəm, vənaṅ ameta dr̥ve li kaliliran. əndi ta kaṅ nənəmane nora vənaṅ ameta dr̥ve kaliliran? anak səḍəṅiṅ rarā tan kasapekṣan kaṅ pinakabapa, anak casaruban akehanḍuha, anakiṅ voṅ vadon apəpəgatan lavan lakine tumuli alaki riṅ len, mahu kavorran voṅ vadon ikā, mati lakine kaṅ piṇḍo, tan alavas mulih riṅ lakine mula anutugadən dadihanirara ikā, anakiṅ olihiṅ atuku, anakiṅ voṅ len amalaku iṅaku anak, anakiṅ kavula sor kavoṅane iṅaku anak.
260
yen anak paveveh, lavan anakiṅ voṅ len ginave anak, vehana satəṅah dum-dumane, tan milu kaduman-duman riṅ aṅaku anak, yenora hana anak təmən, vənaṅ ikaṅ anak paveveh, anakiṅ len ginave anak, aṅalapa siṅ sadr̥veniṅ aṅaku anak.
261
riṅ dr̥ve vinevehakən iṅ rabine deniṅ lakine, manih riṅ anak vinehan dr̥ve deniṅ bapa, duk lagi huripe kasapekṣan deniṅ anak-rabi jīvane arane, riṅ dr̥ve maṅkana tan mənaṅ udalən deniṅ palara sanak kaṅ mətu sana rabi len, kaṅ vinehan jivadana, huta viśeṣa riṅ dr̥ve paveveh ikā. EdJ:91
262
tiṅkahiṅ putra riṅ pisis, varahakəna patutuṅgalan ikaṅ arane, kāyavr̥ddhi, voṅ apmutrani aṅkokiṅave, abotadaṅan, kālavr̥ddhi voṅ ahutaṅ amətoni naṅankən vulan, karaka voṅ ahutaṅ tinuduhan gave, cakravr̥ddhi voṅ ahutaṅ anikəl aṅguluṅ putrane, papat kehiṅ kalāntara putraniṅ pisis, maṅkana yenujar iṅ śāstra.
263
tiṅkahiṅ putraniṅ pisis, aputra naṅkən vulan hiṅane riṅ pisis sevu aputraha roṅ daśa, pataṅ daśa, limaṅ daśa, maṅkana putraniṅ pisisniṅ sevu naṅkən vulan deniṅ pradana amutrakakən, anuta varṇaniṅ ahutaṅ.
264
. . katuturakəna ikā, kāyikā vr̥ddhi, kālikā vr̥ddhi kāritā vr̥ddhi, cakravr̥ddhi, ləvih ika, śikhavr̥ddhi aputra pipilan, bhogavr̥ddhi aputra paṅan, aṅupaya siṅ enak, vinehakən iṅ gənahe ahutaṅ salviraniṅ putra, tan aṅəloṅa pavitaṅan.
265
maṅkana manih riṅ pihutaṅ pisis, panikəle piṅro, dodot anikəl piṅ təlu uga, yan hutaṅ pari anikəl piṅ lima uga, yan ahutaṅ kombala, ahutaṅ tutuggaṅan, ahutaṅ guci, yen riṅ nəm tahun anikəl piṅ lima uga, maṅkana kramane yen anut śāsananiṅ ahutaṅ.
266
kunəṅ yen ahutaṅ ajaran vadon, kəbo vadon, sapi vadon, yen təka riṅ luṅ tahun tuṅgal muliha roro; iku kramane.
267
riṅ bhukten pucaṅ, riṅ tisan, badeg, savalan, vovohan sakalviriṅ vovohan, yen olihiṅ amiśeṣa bhukti, bhukti kinavaśakən iṅ len, sakiṅ kəlare, kaṅ adr̥ve bhukti viniśeṣa ika ta kaṅ aṅgaduhi surat pikukuh akeh sākṣine duk vinehan piyagəman dene kaṅ aveh, aṅhiṅ kinavaśakən dene kaṅ amiśeṣa bhukti ikā, sakiṅ tan kavaśaniṅ kaṅ adr̥ve bhukti, den-ḍahut EdJ:92 tan kaḍahut, aṅhiṅ malər anali-nali, ika ta arane bhukti śakti dene kaṅ amiśeṣa ambhukti arane bhuktin tan yukti liṅniṅ śāstra maṅkana.
268
apan iṅ bhukti bhinukti deniṅ len kinvavuhan deniṅ adr̥ve bhumi. riṅ roṅ puluh tahun lavase bhinukti deniṅ para mənəṅ tan paṅucap kaṅ adr̥ve bhukti, yan maṅkana hilaṅ dr̥vene bhumine, maṅkana hinaṅ pavevehira siṅ vatək dāna, bhuktinən deniṅ voṅ len, akaraṇa sakiṅ valate hilaṅ pavevehira saṅ aveveh, yadyapin ikaṅ riṅ mas tuvi, vinalat iṅ para, sakiṅ vədine amanəpakuha riṅ mas kaṅ den-valat deniṅ voṅ ikā, mənəṅ tan paṅucap kaṅ adr̥ve riṅ sadaśa tahun lavase, hilaṅ ikaṅ samaṅkana.
269
yen hana dr̥ve savadnaniṅ dr̥ve sarupavarṇaniṅ dr̥ve, den-tiṅgalakən dene kaṅ adr̥ve, rakṣanən denira saṅ prabhu adr̥ve bhumi rumuhun lavasira aṅrakṣaha təluṅ tahun, yen livat sakerika ikaṅ dr̥ve riṅ təluṅ tahun petən denira saṅ amava bhumi, apan dr̥vyanira ikā.
270
manih tiṅkahiṅ kavula saṅkane dadi kavula, aṅavula dene katavan, aṅavula deniṅ paṅan, aṅavula duk mahu mətu sakiṅ rarāmane vadon mətu riṅ umahe gustine, kavula olihiṅ atuku, kavula pavevehiṅ voṅ, kavula kaliliran sakiṅ rarāma lanaṅ vadon, aṅavula dena kaḍəṇḍa pisisaṅkaniṅ dadi kavulaniṅ voṅ, riṅ kavula maṅkana ta kabeh, yen harəp saba sakiṅ gustine, atəbusa hutaṅ rumuhun.
271
kunəṅ riṅ voṅ ahutaṅ sakiṅ paṅane, yen tan alavas dene aṅavula, hanahura samulenə kaṅ den-paṅan, salavase tan kavaśa anambut gavene gustine.
272
riṅ voṅ amaraśrada aṅher bhuminiṅ abhumi, deśaniṅ adeśa, aṅavula EdJ:93 kinavulakən tan harəp, viniddhi kinonkon deniṅ gusti deniṅ lobhaniṅ amarāśraya, gustine ḍəṇḍanən salakṣa denira saṅ amava bhumi.
273
riṅ voṅ adol kavula tan yogya dolən, tan kaharəpe dinol, den-viśeṣa dene kaṅ adol, ḍəṇḍanən salakṣa kaṅ adol denira saṅ amava bhumi.
274
riṅ voṅ anambani nora vəruh riṅ osadha, nora vəruh amantra prayoga, tan vəruh tahvaniṅ lara, aṅalap ta yahəbaṅ-həbaṅ riṅ voṅ agəriṅ ikā, riṅ voṅ maṅkana paḍakəna lavan maliṅ liñok riṅ voṅ anambani maṅkana, yen anambani upasara tan varas avəkasan mani ḍəṇḍanən pataṅ tali təluṅ atak, yen hana anambani voṅ tan varas anuli mati ḍəṇḍa salakṣa, yen anambani riṅ saṅ brāhmaṇa tan varas anuli mati ḍəṇḍa roṅ lakṣa derara saṅ amava bhumi, yen mati kaṅ den-tambanin, vənaṅ patenana kaṅ anambani ikā, denira saṅ amava bhumi, maṅkana pagehiṅ dharma, śāsananiṅ samavarṇa.
275
nihan lviriṅ voṅ yogya gavenən sākṣi voṅ agave gr̥ha, sugih mas pirat voṅ ake .......
vuvus HHamitra
apamitra HHamitra
pamitra HHmariṅ gustine voṅ vadon ikā
om. HHsiṅ
asiṅ HHvəkasan
om. HHadr̥ve
aduve HHvicaranən
vicaranan HHriṅ
iṅ HHsanak kadaṅ varga
sanakadaṅ-varga Jsaṅkadhaṅ-varga HHhana voṅ
om. HHadr̥ve
dr̥ve HHyen
den- HHdeniṅ
dene HHhana
om. HHtan kavulaniṅ voṅ
om. HHpaṅavulaneniṅ
paṅavulaneriṅ HHvuvus
huvus HHbañcananən
rañcananən? EdJañaloṅ
añoloṅ EdJbhagavān rāma paraśu
bhagavān rāma paraśu LMpradhana norm.
pr̥dana EdJpradhana norm.
pr̥dana EdJkan
kaṅ EdJaṅhoṇo
aṅhoko EdJvatuku
patuku EdJaṅhon
iṅhon EdJkagutuk
aṅgutuk EdJamata
amaha EdJvavacan
Emend upahan?valagara em.
valaga EdJpapan
Emend upahan?pakənana
patenana EdJsomah-omahe
pomah-omahe EdJsiddhahavoṅ rika
avor ika EdJmahomah
pomahomah EdJpaṅaləviha
ohe EdJpahjeddara
pañcoddhāra EdJaṅahap
aṅalap EdJmeta kaṅ analih
mati kaṅ anilih EdJcahilaṅgak
kahilaṅan EdJiṅkana
ikā, yen maṅkana Jsaṅgratana
saṅgrahana? EdJvanehakən
vinehakən EdJcikolikan
cinolikan EdJaleñge
aleṅe? EdJmakidi
makādi EdJaṅamanuman
aṅuman-uman EdJaṅgoñoh
aṅgocoh EdJaniratra ambal
anirati umbəl EdJsilip
silit EdJhilihe
silite EdJsovaṅ
rovaṅ EdJasarami
asarath EdJvur
tur EdJuba
uga EdJpiṅlavlas
piṅsavlas EdJəka
ikā EdJkikelakna
tikəlakəna EdJtaṅ
kaṅ EdJpdan
pəhan EdJasəs
asəm EdJprak
vrak EdJañoluṅ
añoloṅ EdJgraha
gṛha EdJaṅ
iṅ EdJ +uṣ
uga? EdJaṅujarvatiṅ
aṅujivati EdJaṇḍik
akəḍik EdJiku
strī EdJhaga
uga EdJhan
tan EdJaharaṅ
amaraṅa EdJiṅ
tin- EdJyantəkna
antekna EdJp
k EdJḍ
l EdJantinak
antinən EdJmadu
manu EdJbh
ṅ EdJdebuñjal
den-buñcal EdJhinubaṅ
iku kaṅ EdJm
v EdJsana
sakiṅ EdJhuta
uga EdJahutaṅ
ahukaṅ mskaraka
kāritā vr̥ddhi EdJputraniṅ
kutra- mssevu
pevu mskāritā
karika mspanikəle
panipəle msbhukti
bhumi EdJkinvavuhan
kinavruhan EdJbhukti
bhumi EdJhinaṅ
ikaṅ EdJamaraśrada
amarāśraya EdJya
paṅ EdJupasara
upacāra EdJmani
mati EdJderara
nira EdJpirat
k EdJ
Apparatus
^1. amitra lāvan duṣṭa || atuluṅ duṣṭa || aveh gənah riṅ duṣṭa | iku kalima paḍa ḍəṇḍanən | denira saṅ amava bhumi | aṅroṅ lakṣa riṅ voṅ duṣṭa satuṅgalsatuṅgal |] HH,
^2. huvus], vuvus HH
^3. amitra], apamitra HH
^4. amitra], pamitra HH
^5. mariṅ gustine voṅ vadon ikā], om. HH
^6. siṅ], asiṅ HH
^7. vəkasan], om. HH
^8. adr̥ve], aduve HH
^9. vicaranən], vicaranan HH
^10. riṅ], iṅ HH
^11. sanak kadaṅ varga], sanakadaṅ-varga J, saṅkadhaṅ-varga HH
^12. hana voṅ], om. HH
^13. adr̥ve], dr̥ve HH
^14. yen], den- HH
^15. deniṅ], dene HH
^16. hana], om. HH
^17. tan kavulaniṅ voṅ], om. HH
^18. paṅavulaneniṅ], paṅavulaneriṅ HH
^19. vuvus], huvus HH
^20. bañcananən], rañcananən? EdJ
^21. añaloṅ], añoloṅ EdJ
^22. bhagavān rāma paraśu], bhagavān rāma paraśu LM
^23. pradhana] norm., pr̥dana EdJ
^24. pradhana] norm., pr̥dana EdJ
^25. kan], kaṅ EdJ
^26. aṅhoṇo], aṅhoko EdJ
^27. vatuku], patuku EdJ
^28. aṅhon], iṅhon EdJ
^29. kagutuk], aṅgutuk EdJ
^30. amata], amaha EdJ
^31. vavacan], • Emend upahan?
^32. valagara] em., valaga EdJ
^33. papan], • Emend upahan?
^34. pakənana], patenana EdJ
^35. somah-omahe], pomah-omahe EdJ
^36. siddhahavoṅ rika], avor ika EdJ
^37. mahomah], pomahomah EdJ
^38. paṅaləviha], ohe EdJ
^39. pahjeddara], pañcoddhāra EdJ
^40. aṅahap], aṅalap EdJ
^41. meta kaṅ analih], mati kaṅ anilih EdJ
^42. cahilaṅgak], kahilaṅan EdJ
^43. iṅkana], ikā, yen maṅkana J
^44. saṅgratana], saṅgrahana? EdJ
^45. vanehakən], vinehakən EdJ
^46. cikolikan], cinolikan EdJ
^47. aleñge], aleṅe? EdJ
^48. makidi], makādi EdJ
^49. aṅamanuman], aṅuman-uman EdJ
^50. aṅgoñoh], aṅgocoh EdJ
^51. aniratra ambal], anirati umbəl EdJ
^52. silip], silit EdJ
^53. hilihe], silite EdJ
^54. sovaṅ], rovaṅ EdJ
^55. asarami], asarath EdJ
^56. vur], tur EdJ
^57. uba], uga EdJ
^58. piṅlavlas], piṅsavlas EdJ
^59. əka], ikā EdJ
^60. kikelakna], tikəlakəna EdJ
^61. taṅ], kaṅ EdJ
^62. pdan], pəhan EdJ
^63. asəs], asəm EdJ
^64. prak], vrak EdJ
^65. añoluṅ], añoloṅ EdJ
^66. graha], gṛha EdJ
^67. aṅ], iṅ EdJ +
^68. uṣ], uga? EdJ
^69. aṅujarvatiṅ], aṅujivati EdJ
^70. aṇḍik], akəḍik EdJ
^71. iku], strī EdJ
^72. haga], uga EdJ
^73. han], tan EdJ
^74. aharaṅ], amaraṅa EdJ
^75. iṅ], tin- EdJ
^76. yantəkna], antekna EdJ
^77. p], k EdJ
^78. ḍ], l EdJ
^79. antinak], antinən EdJ
^80. madu], manu EdJ
^81. bh], ṅ EdJ
^82. debuñjal], den-buñcal EdJ
^83. hinubaṅ], iku kaṅ EdJ
^84. m], v EdJ
^85. sana], sakiṅ EdJ
^86. huta], uga EdJ
^87. ahutaṅ], ahukaṅ ms
^88. karaka], kāritā vr̥ddhi EdJ
^89. putraniṅ], kutra- ms
^90. sevu], pevu ms
^91. kāritā], karika ms
^92. panikəle], panipəle ms
^93. bhukti], bhumi EdJ
^94. kinvavuhan], kinavruhan EdJ
^95. bhukti], bhumi EdJ
^96. hinaṅ], ikaṅ EdJ
^97. amaraśrada], amarāśraya EdJ
^98. ya], paṅ EdJ
^99. upasara], upacāra EdJ
^100. mani], mati EdJ
^101. derara], nira EdJ
^102. pirat], k EdJ